adv/https://www.facebook.com/MayorcaCity|https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJT9fbiornOXHkXrGZUVrpdv-Lczq8UDHymSAG1FLaN3n3jZFWnu0it9lpwJHYd0VcIDtwocuKlnssNY-cCZ3HvTh1DeTd7PtbwtHmL9ZiETil6lUcWgNm_7AgC-oX565gM8BVnz-CZQPd-vR0u6WRRSDS2jgBBTJ1nV-3rFE-2XOJeKsNB82lQDVj/w631-h89/327891321_889983905377070_4693388700391347137_n.gif

بیروڕا

5/cate1/بیروڕا

ئابووری

6/cate2/ئابووری

ڕاپۆرت

6/cate3/ڕاپۆرت

چاوپێکەوتن

5/cate4/چاوپێکەوتن

گەلەری

3/cate6/گەلەری

هەمەڕەنگ

5/cate5/هەمەڕەنگ
adv/https://www.facebook.com/QaiwanGroup|https://i.postimg.cc/Nfy5msCp/Kurd-Plate-Qg-12-4.gif

وەرزش

5/cate1/وەرزش

ڤیدیۆ

3/cate6/ڤیدیۆ

نوێترین بڵاوکراوەکان

چارەسەری چوار دەوڵەتی بۆ کورد


عارف قوربانی
-
 لەدواى جەنگى یەکەمى جیهانى و جێبەجێکردنى ئەو بەشەى پرۆژەى رێککەوتنى (سایکس بیکۆ) کە بۆ دابەشکردنى جوگرافیاى ژێر دەسەڵاتى ئیمپراتۆریەتى عوسمانى بڕیارى لەسەر درابوو. کێشەى کورد و فەڵەستینییەکان بە دوو ناوەڕۆکى جیاوازەوە بوونە سیماى هەرە دیارى 100 ساڵى رابردووى رۆژهەڵاتى نێوەڕاست.

بەریتانیا و هاوپەیمانەکانى، پێش دەستپێکردنى جەنگ و هەروەها لە سەروبەندى جەنگى جیهانیدا، بەڵێنیان بەو گەل و نەتەوانەى بندەستى عوسمانییەکان دا، دواى جەنگ و سەرکەوتنى هاوپەیمانان هەر گەل و نەتەوەیەک لەسەر خاکى خۆى دەوڵەتى بۆ دادەمەزرێنن. لەناو ئەو جوگرافیا بەرفراوانەى لەژێر قەڵەمڕەویى عوسمانییەکاندا بوون، بەڵێنى خۆیان لەگەڵ هەموو بردەسەر و راستەوخۆ لەدواى جەنگ دەوڵەتیان بۆ دروستکرا، تەنها کورد و جوولەکە نەبێت، کە پێشتر لە (پەیماننامەى سیڤەر) بەڵێنى دەوڵەتیان بە کورد دابوو، لە (بەڵێنى بلفۆر)یش پەیمانیان بە جوولەکە دابوو لە فەلەستین دەوڵەتیان بۆ دروست بکەن.

ئەوەى لێرەدا مەبەستمە لەسەرى بدوێم و پەیوەستم کردووە بە کێشەى کوردەوە، خەباتى گەلى فەلەستینە بۆ سەربەخۆیى. لە کاتێکدا عەرەبەکانى فەلەستین تاکە ناوچەیەکى عەرەبنشینى ژێر دەسەڵاتى عوسمانییەکان بوون، لەلایەن بەریتانیەکان و هاوپەیمانەکانیانەوە هیچ بەڵێنێکیان پێنەدرا بۆ دروستکردنى دەوڵەتێکى عەرەبى، بە پێچەوانەوە بەڵێن بە جوولەکەکان درا لەسەر ئەو خاکەى فەلەستین دەوڵەتێک بۆ جوولەکە دروست بکرێت؛ بەڵام بەهۆى ئەوەى لەو کاتەدا ژمارەى جوولەکە زۆر کەم بوون لە فەلەستین، بۆیە راگەیاندن و دانپێدانانى دەوڵەتەکەیان دواخرا بۆ کاتێک کە رێکخراوى زایۆنیزم بتوانێت ژمارەى پێویستى جوولەکە بگوێزێتەوە ئەو جوگرافیایە. ئەوەبوو دواى دوو دەیە لە ساڵى 1948 لەسەر خاکى بەڵێنپێدراو توانییان دەوڵەتەکەیان رابگەیێنن.

عەرەبەکانى فەلەستین تاکە پێکهاتەیەکى ناو جوگرافیاى دابەشکراوى عوسمانییەکان بوون دانیان بەو دابەشکارییەى بەریتانیادا نەنا، مکوڕ بوون لەسەر ئەوەى دەبێت دەوڵەتى فەلەستین دابمەزرێت. دژى راگەیاندنى دەوڵەتى ئیسرائیل دەستیان بە خەباتى چەکداری کرد و نزیک بە سێ چارەکە سەدەیە لەو پێناوەدا خوێن دەڕێژن.

هەروەها بەهۆى پشتیوانیى جیهانى عەرەبى و وڵاتانى ئیسلامى لە بزووتنەوە چەکدارییە فەلەستینییەکان، دواى 20 ساڵ لە دامەزراندنى دەوڵەتى ئیسرائیل، ئەنجوومەنى ئاسایشى نێودەوڵەتى لە ساڵى 1967 بڕیاری دا رێگەچارە بۆ کێشەى عەرەب - ئیسرائیل، بۆ دەستەبەرکردنى ئاشتیى هەمیشەیى و دادپەروەرى لەنێوان ئیسرائیل و فەلەستینییەکان، چارەسەر دوو دەوڵەتییە، دەوڵەتێک بۆ جوولەکە و دەوڵەتێکیش بۆ عەرەبەکان.

هەرچەندە هەریەکیان و بە هۆکارى جیاواز تاوەکو ئێستا ئەو چارەسەرەیان پەسند نەکردووە، عەرەبەکانى فەلەستین بەهۆى داننەنان بە دەوڵەتى ئیسرائیل چارەسەرى دوو دەوڵەتى رەتدەکەنەوە، ئیسرائیلیش دروستکردنى دەوڵەتى فەلەستین بە هەڕەشە لەسەر جوگرافیا و ئاسایش و سەقامگیریى خۆى دەبینێت؛ بەڵام شەڕى دوو ساڵەى غەززە جیهانى بەو ئاراستەیە پەلکێش کرد کە کۆمەڵەى گشتیى نەتەوە یەکگرتووەکان لە کۆبوونەوەى ئەیلوولى 2025ی نەتەوە یەکگرتووەکان بە زۆرینەى دەنگى 142 دەنگى "بەڵێ" دان بە دەوڵەتى فەلەستین دا بنێن و گوشار بخەنە سەر هەردوولا بۆ چەسپاندنى ئەو نەخشەڕێگەیە.

بەهۆى ئەوەى ئیسرائیل و ئەمریکا بە تووندى ئەم جاڕنامەیە رەتدەکەنەوە، بۆیە هێشتا روون نییە ئاراستەى رووداوەکان بە چى ئاقارێکدا دەڕوات و ئیدارەى فەلەستینییەکان وەکو دەوڵەتێکى دانپێدانراو دەکەوێتە سەر پێى خۆى، یاخود بە مردوویى لەدایکدەبێت؟ بەڵام خاڵى گرنگ لێرەدا ئەوەیە، گەلى فەلەستین توانییان جیهان بگەیێننە ئەو رایەى لە کۆبوونەوەى نەتەوە یەکگرتووەکاندا دان بە دەوڵەتى فەلەستیندا بنرێت. بەتایبەتیش هەریەک لە فەرەنسا و بەریتانیا، وەک داڕێژەرانى نەخشەى سایکس بیکۆ، ئێستا لەپشت ئەو هەوڵانە بوون، لە کاتێکدا خۆیان لە دابەشکارى ناوچەکە دواى جەنگى جیهانى هیچ گفت و بەڵێنێکیان بە فەلەستینییەکان نەدابوو، کە دەوڵەتیان بۆ دروستبکەن. هەروەها لە ریزبەندیى ئەو دەوڵەتانەش هەژمار دەکرێن کە هاوپەیمان و پشتیوانى ئیسرائیل بوون بە درێژایى 7 دەیەى رابردووى تەمەنى ئەم دەوڵەتە.

ئەم رووداوە بۆ کورد لە زۆر رووەوە گرنگە، بەتایبەت کە بەریتانیا و فەرەنسا وەک جۆرێک لە پاسەوان و خاوەندارێتیى مانەوەى نەخشەى ناوچەکە وێنا دەکران، ئێستا ئەوان لەپشت ئەم گۆڕانکارییەوەن. بەمەش ئەو تابۆ و هێڵە سوورانەى هەبوون لە دەستکاریکردنى نەخشە و جوگرافیاى وڵاتان، دەشکێندرێن. لە لایەکى دیکەوە، چارەسەربوونى کێشەى فەلەستین دەرگاى ئەو پرسیارە دەکاتەوە: کەى چارەسەر بۆ کێشەى کوردیش دەدۆزرێتەوە؟ بەتایبەتیتریش کە هیچکام لە دەوڵەتانى داگیرکەری کوردستان، هێندەى ئیسرائیل پێگەیان لە ناوەندە نێودەوڵەتییەکان بەهێز نەبووە، کاتێک بتواندرێت هێز و پێگەى ئیسرائیل لەبەرچاو نەگیرێت لە هاوکێشە نێودەوڵەتییەکان بۆ بڕیاردان لە مافى فەلەستینییەکان، ئەوە هیچکام لە وڵاتانى عیراق، سووریا، ئێران و تورکیا ئەو ئیعتیبارە گەورەیەیان نییە ببێتە رێگر لەوەى جیهان هەنگاوێک بۆ چارەى کێشەى کوردیش بگرێتەبەر.

هەرچەندە خاڵى هەرە جیاواز و جەوهەرى لەنێوان کورد و فەلەستینییەکان ئەوەیە، عەرەبەکانى فەلەستین دانیان نەناوە بە دەوڵەتى ئیسرائیل دا و (داگیرکاریى سەر جوگرافیاکەیان) رەتکردووەتەوە. کارى من دادوەریکردن نییە لەسەر ئەوەى فەلەستین خاکى کامیانە، بەڵام چەند عەرەب خۆى بە خاوەنى دەزانێت، بەپێى سەرچاوە مێژوویى و کتێبە ئاسمانییەکان، جوولەکەش هێندە مافیان بەسەر ئەو خاکەوە هەیە. کەچى لەو دۆخەشدا هێشتا عەرەبەکان ئامادەى دەستبەرداربوونى ناسنامەى خاکەکەیان نین و لە بەرانبەر داننان بە دەوڵەتى فەلەستینیشدا، ئامادە نەبوونە دان بە دەوڵەتى ئیسرائیل دا بنێن.

سەربارى ئەوەى کورد وەک نەتەوە لە هەموو میلـلەتانى دیکەى ناوچەکە دێرینترە و بە هەزاران ساڵ بەر لە فارس، عەرەب و تورک لەسەر ئەم جوگرافیایە ژیاوە و خاکى باوباپیرانى خۆیەتى، سەرەڕاى ئەوەى لە پەیماننامەى سیڤەردا پەیمانى دەوڵەت بە کوردیش دراوە وەک گەل و نەتەوەکانى دیکە، کەچى دوای دابەشکاریى سایکس بیکۆ و بێبەشکردنى لەو مافە سەرەکییەى دروستکردنى دەوڵەتى کوردستان، لە هەموو پارچەکانى کوردستان دانى بە جوگرافیاى دەوڵەت نەتەوەى داگیرکەرەکانیدا ناوە و کەوتووەتە ناو پرۆسەى خۆگونجاندنەوە.

کە شۆڕش و راپەڕینیشی کردووە، هەمیشە گوتوویەتى لە ناچارییە و جۆرێکە لە بەرگریکردن لەپێناو هێشتنەوەى ناسنامەى نەتەوەیى. لەم 100 ساڵەدا جورئەتى ئەوەى نەبوو بڵێت، بۆ رەتکردنەوەى داگیرکاری خەبات دەکەین. کە داگیرکەرانى کوردستانیش گوتوویانە، کوردەکان دەیانەوێت جیاببنەوە و یەکپارچەیى وڵاتەکە دەخەنە مەترسییەوە، سەرکردەکانى کورد پاکانەى ئەوەیان کردووە، ئێمە هیچ کات نابینە مەترسى لەسەر یەکپارچەیى وڵات. بەهەرحاڵ، ئەمە لێدەگەڕێین و ئەم گوتارە شوێنى شەنوکەوکردنى ئەم پرسە نییە، ئەوەندە مەبەستمە پرسیارێک بوروژێنم بۆ عاقڵمەندانى میلـلەتەکەم لە هەموو پارچە جیاوازەکانى کوردستان.

لەدواى بڕیارى نەتەوە یەکگرتووەکان بە پەسندکردنى چارەسەرى دوو دەوڵەتى بۆ کێشەى عەرەب - ئیسرائیل، ئەگەر کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى بگەنە ئەو باوەڕەى بۆ دادپەروەری و دەستەبەرکردنى ئاشتییەکى سەرتاسەرى لە رۆژهەڵاتى نێوەڕاست، بیانەوێت چارەسەر بۆ کێشەى کورد بدۆزنەوە، کامەیە پرۆژەى کورد بۆ چارەى کێشەکەى؟

یاخود کورد خۆى چى دەکات بۆئەوەى دەوڵەتانى دونیا بخاتە بەردەم ئەو بەرپرسیارێتییە ئەخلاقییەوە کە دواى فەلەستین دەبێت چارەسەرى کێشەى کوردیش بکرێت، کە کێشەکەى زۆر گەورەترە لە کێشەى فەلەستین، قوربانییەکانى دەیان بەرانبەر بە قوربانییەکانى عەرەبەکانى فەلەستینە، پرسەکەشى رەواتر.

پێویستە سەرکردەکانى کورد، کە جۆرێک لە پەیوەندى و دۆستایەتییان لەگەڵ بەشێک لە دەوڵەتانى دونیا هەیە، بەدواى کەناڵێکدا بگەڕێن یەکێک لەم دەوڵەتانە پرۆژەى چارەسەرى کێشەى کوردیش بداتە ئەنجوومەنى ئاسایشى نێودەوڵەتى و نەتەوە یەکگرتووەکان. باشترین بژاردەش وەکو چۆن چارەسەرى دوو دەوڵەتى بۆ فەلەستین و ئیسرائیل کرایە بناخە بۆ چارەى کێشەکەیان، لەبەر ئەوەى کێشەى کوردیش لەگەڵ هەریەک لە دەوڵەتانى نەتەوەى سەردەستەى تورک، عەرەب و فارسدایە، چارەسەرى چواردەوڵەتی بۆ هەریەک لە کورد، فارس، عەرەب و تورک وەک چوار نەتەوەى ناوچەکە بکرێتە بنەماى پرۆژەى چارەیەکى دادپەروەرانەى کێشەى کورد.

پۆستێکی ترەمپ نرخی بیتکۆینی 10 هەزار دۆلار دابەزاند



بەیانیی ئەمڕۆ نرخی بیتکۆین 900 دۆلاری دیکە دابەزی و بە 112 هەزار و 300 دۆلارە. لە ئێوارەی دوێنێوە نرخی هەر بیتکۆینێک 10 هەزار دۆلار [دەفتەرێک دۆلار] دابەزیوە. کاژێر 17:00ـی دوێنێ هەینی، یەک بیتکۆین بە 122 هەزار و 500 دۆلار بوو. بەوپێیەش نزیکەی 10٪ دابەزیوە.

پێشتر ئێوارەی دوێنێ نرخی بیتکۆین ئاستی 110 هەزار دۆلاریشی تۆمارکردبوو. دابەزینە گەورەکەی نرخی بیتکۆین دوای هەڕەشەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا هات لە چین.

ترەمپ لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ترووس سۆشیاڵ نووسی، ئامادەکاری بۆ زیادکردنێکی بەرچاوی پێناسی گومرگی لەسەر بەرهەمەکانی چین دەکات. گوتیشی، بە پێویستی نازانێت لەگەڵ شی جینگ پینگی سەرۆکی وڵاتەکە کۆببێتەوە.

ئەمە کاریگەریی نەرێنیی لەسەر بیتکۆین داناوە، بەوپێیەی مەترسیی گرژبوونی زیاتری پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و چینی دروستکردووە.

گرژیی و ناسەقامگیریی سیاسی لە کاتی ئاساییدا نرخی بیتکۆین و دراوە دیجیتاڵییەکان دادەبەزێنن. نرخی ئیسیریەم، دووەم گەورەترین دراوی دیجیتاڵیش ئەمڕۆ 43 دۆلاری دیکە دابەزیوە و بە 3800 دۆلارە.

لە ئێوارەی دوێنێوە، نرخی هەر ئیسیریەمێک نزیکەی 700 دۆلار دابەزیوە. ئێوارەی دوێنێ بە 4 هەزار و 382 دۆلار بوو.

حکومەتی بەریتانیا: ڤیزای کار دەدەینە شارەزایانی 82 پیشە


لە بەریتانیا رۆژانی رابردوو هەردوو پارتی گەورە، واتە لەیبەر (کرێکاران)ی دەسەڵاتدار و پارتی پارێزگارانی ئۆپۆزیسیۆن، کۆنگرەی خۆیان بەست، هەردوو کۆنگرە لەژێر گوشارە رۆژ بە رۆژ زیادبووەکانی جووڵانەوە دژە کۆچبەرییەکانی نێو بەریتانیا کران، بۆیەش بڕیارەکانیان ئەوەیان پێوە دیار بوو کە دەبووایە بۆ ئارامکردنەوەی شەقامی بەریتانی بڕیاری تووندتر سەبارەت بە کۆچبەری بدەن.

لە لایەکی دیکەوە کۆمیتەی راوێژکاریی کۆچبەریی دەوڵەتی بەریتانیا لیستی 82 پیشەی بڵاوکردووەتەوە، کە شارەزایانی دەتوانن بۆ وەرگرتنی ڤیزای کار لە بەریتانیا بەهۆیانەوە بێنە ئەو وڵاتە و کار بکەن، بەو مەرجەی ڤیزاکانیان بۆ چەند ساڵێک بێ و بۆیان نەکرێتە مافی مانەوەی هەمیشەیی.

لەسەر ئەو گۆڕانکارییانە بەختیار مام شێخ کە یەکێک لە ناسراوترین کوردەکانی نێو پارتی لەیبەی دەسەڵاتدارە، تیشکی خستە سەر گۆڕانکارییە نوێیەکانی یاسای کۆچبەران لە بەریتانیا و کاریگەریی پارتە راستڕەوەکانی لەسەر ئەم گۆڕانکارییانە روونیکردەوە.

بەپێی قسەکانی مام شێخ، بەهۆی یاسا و گۆڕانکارییە نوێیەکانەوە، هەر کەسێک تەنانەت ئەگەر مافی مانەوەی لە بەریتانیا وەرگرتبێت، ناتوانێت هاوژین و منداڵەکانی بهێنێتە وڵاتەکە، ئەمەش بەرهەمی کاریگەریی پارتی ریفۆرمە کە پارتێکی راستڕەوە و سەرۆکەکەی ناوی نیگێل فەرەجە، نیگێل فەرەج کە پێشتر پەرلەمانتاری بەریتانیا و نوێنەری بەریتانیا بووە لە یەکێتیی ئەورووپا، ئێستا جارێکی دیکە لەگەڵ سێ کەسی هاوبیری خۆی بوونەتەوە ئەندامی پەرلەمانی بەریتانیا، مام شێخ ئاماژەی بەوەدا کە فەرەج توانیویەتی بە دروشمی دژە کۆچبەر دەنگی زۆر بەدەستبهێنێت و خەڵک هان بدات بۆ وەستانەوە لە دژی کۆچبەران، هەمان سیاسەتی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا پەیڕەو دەکات.

بەختیار مام شێخ، کە سەرکردیەکی پارتی کارە، باسی گۆڕینی بۆچوونی بەریتانییەکانی کرد سەبارەت بە کۆچبەران کە بەهۆی راستڕەوەکانەوە دروست بووە، گوتی "ساڵی رابردوو لە مانگی حەوت هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەریتانیا ئەنجامدرا، ئەو پارتەی من تێیدا ئەندامم کە پارتی کارە، توانی دوو لەسەر سێی دەنگەکان بەدەستبهێنێت و زیاتر لە 400 کورسی لە کۆی 650 کورسی بەدەستهێنا، بەڵام ئەگەر ئێستا هەڵبژاردن بکرێتەوە پارتەکەی من لە 100 کورسی زیاتر ناهێنێت و پارتی پارێزگارانیش کە ئێستا خاوەنی 170 کورسین، ئەوانیش کورسییان زۆر کەمدەکات، هۆکارەکەشی ئەوەیە ئێمە دژە کۆچبەر نین و لە بەرامبەردا دەنگی دژە کۆچبەر زۆر زیاتری کردووە."

ئەو سەرکردەیەی پارتی کار ئاشکرایکرد، لەم رۆژانەی رابردوو ناوەندێک راپرسییەکی ئەنجامدا و پێشبینی دەکات ئەگەر هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجامبدرێت، پارتی ریفۆرم زیاتر لە 370 کورسی بەدەستبهێنێت، ئەمەش بەهۆی رۆڵی میدیا و هاندانی خەڵکی بەریتانیایە بۆ وەستانەوە لە دژی کۆچبەران.

نیگێل فەرەج، سەرۆکی پارتی ڕیفۆرم، لە مانگی نۆی ئەم ساڵ لە کاتی کۆنگرەی حیزبەکەیدا رایگەیاند و بەڵێنیدا ئەگەر لە هەڵبژاردنی داهاتوودا سەرکەوتن بەدەستبهێنێت، لە ماوەی پێنج ساڵی حکومڕانییەکەیدا زیاتر لە 900 هەزار کۆچبەر کە مافی مانەوەی هەمیشەییان لە بەریتانیا نییە دەربکات.

بەختیار مام شێخ پێشنیار دەکات کوردەکانی بەریتانیا بەشداری کاری سیاسی بکەن و ببنە ئەندامی حیزبەکان و بانگەشیان بۆ بکەن بۆ ئەوەی ئەو حیزبانە بە هەموو توانایانەوە پشتگیرییان بکەن.

لە کۆتاییدا، مام شێخ پێیوایە لە هەڵبژاردنی داهاتوودا هیچ حیزبێک بە تەنیا ناتوانێت دەنگی تەواو بهێنێت، بۆیە پێویستە هاوپەیمانی دروستبکرێت و دەڵێت" پێموایە پارتی پارێزگاران و پارتی کار دەتوانن پێکەوە حکومەت پێکبهێنن." داواشی کرد، چیتر کۆچبەران لە رێگەی قاچاخەوە نەیێنە بەریتانیا، بەڵکو زۆر رێگەی دیکە هەیە وەک خوێندن و کارکردن کە باشترن.

ئەمریکا دەنگی لەسەر هەڵوەشاندنەوەی پاساوە یاساییەکانی هێرشکردنە سەر عێراق دا


ئەنجوومەنی پیرانی ئەمریکا رۆژی هەینی دەنگی بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو بڕیارە دا، کە لە ساڵی 2002 دەرچوو و رێگەی بە ئیدارەی جۆرج دەبلیو بوش دا بۆ داگیرکردنی عێراق لە ساڵی 2003. ئەم بڕیارە نوێیە، وەکو بەشێک لە پڕۆژەیاسای ساڵانەی دەسەڵاتپێدانی بەرگری (NDAA) تێپەڕێندرا و مانگی رابردووش، ئەنجوومەنی نوێنەران دەنگی لەسەر دابوو.

پڕۆژەکە لەلایەن سیناتۆر تیم کەین لە ویلایەتی ڤێرجینیا، سیناتۆر تۆد یەنگ، لە ویلایەتی ئیندیانا، پێشکێش کرا و بەبێ هیچ مشتومڕێک پەسندکرا.

سیناتۆر کەین دوای دەنگدانە خێراکە، کە تەنیا چەند چرکەیەکی خایاند، رایگەیاند: "جەنگەکان بەم شێوەیە کۆتاییان دێت، بە دەنگێکی نزم، نەک بە دەنگێکی بەرز." لەگەڵ ئەوەشدا، جەختی لەوە کردەوە کە "کاریگەرییەکانی ئەو جەنگە بۆ هەمیشە ئەمریکا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گۆڕیوە."
لە کاتێکدا هەردوو ئەنجوومەنی نوێنەران و پیران رەزامەندییان لەسەر هەڵوەشاندنەوەکە نیشانداوە، هێشتا روون نییە کە ئایا دۆناڵد ترەمپ پڕۆژەیاساکە واژۆ دەکات یان نا.

سیناتۆر یەنگ پێیوایە ترەمپ دەبێت، "شانازییەکی گەورە" بە واژۆکردنی یاساکە بکات، چونکە ئەمە دەرفەتێکی زێڕینە بۆی تاوەکو بەڵێنی هەڵبژاردنی خۆی بۆ کۆتاییهێنان بە "جەنگە بێ کۆتاییەکان" جێبەجێ بکات.

بەپێی پڕۆژەیاساکە، رێگەپێدانی ساڵی 2001 بۆ بەکارهێنانی هێزی سەربازی (AUMF) کە دوای هێرشەکانی 11ی سێپتێمبەر دەرکرا و بووە بناخەی "شەڕی جیهانی دژی تیرۆر"، وەکو خۆی دەمێنێتەوە و کاری پێدەکرێت.

لە بنەڕەتدا ئەم بڕیارە بۆ بەکارهێنانی هێز بوو "دژی ئەو وڵات، رێکخراو یان کەسانەی" کە پلانی هێرشەکانیان داڕشتبوو یان هاوکاریی ئەنجامدەرانیان کردبوو، ئەمەش بووە بنەمای یاسایی بۆ لەشکرکێشیی ئەمریکا بۆ سەر ئەفغانستان بە ئامانجی لێدانی رێکخراوی قاعیدە و حکومەتی تاڵیبان.

لە ماوەی دوو دەیەی رابردوودا، ئیدارە یەک لە دوای یەکەکانی ئەمریکا ئەم رێگەپێدانەیان بۆ پاساودانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە دەیان وڵاتی جیهاندا بەکارهێناوە.

سنووری یاساکە ژمارەیەک گرووپی گرتووەتەوە، کە لە کاتی دەرچوونی بڕیارەکەدا بوونیان نەبووە، دیارترینیان رێکخراوی داعش لە عێراق و سووریا، گرووپی شەباب لە سۆماڵ و چەندین گرووپی دیکەی چەکداری لە ئەفریقا و رۆژهەڵاتی نێوەڕاست. ئەمەش وایکردووە یاساکە لەلایەن رەخنەگرانەوە وەکو "چەکێکی کراوە" بۆ شەڕی بێکۆتایی دژی تیرۆر ببینرێت.

کۆنگرێس رێگەپێدانی ساڵی 2002ی پێش داگیرکردنی عێراق لە ئاداری 2003 پەسند کرد، کە بووە هۆی رووخاندنی دەسەڵاتی سەدام حوسێن؛ رێگەپێدانی ساڵی 1991ـیش لە کاتی جەنگی کەنداودا پەسند کرابوو.

لە ساڵی 2020دا، ترەمپ رێگەپێدانی ساڵی 2002ی وەکو بەشێک لە پاساوی یاسایی بۆ هێرشێکی ئاسمانی بەکارهێنا کە تێیدا قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشووی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران، لە بەغدا کوژرا.

حکومەتی عێراق دەڵێت سزا نوێیەکانی ئەمریکا "جێگەی داخێکی قووڵن"


ئەمڕۆ شەممە، عێراق رەخنەی لەو سزایانە گرت، کە ئەمریکا بەسەر کۆمپانیایەک، چەند کەسایەتییەک و گرووپێکی چەکداردا سەپاندوونی.

رۆژی پێنجشەممە، حکومەتی ئەمریکا سزای بەسەر کۆمپانیای "موهەندیس"دا سەپاند، کە کۆمپانیایەکە پەیوەندیی بە دەستەی حەشدی شەعبییەوە هەیە.

واشنتن هەروەها چەند کەسایەتییەک و گرووپی چەکداری دیکەی عێراقیشی کردە ئامانج، کە بە گوتەی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، یارمەتیی تارانیان داوە لە "خۆدزینەوە لە سزاکانی ئەمریکا، قاچاخچێتیی چەک و تێوەگلان لە گەندەڵیی بەربڵاو لە عێراقدا."

باسم عەوادی، گوتەبێژی حکومەتی عێراق، رۆژی شەممە لە راگەیێندراوێکدا گوتی: "حکومەتی عێراق ئەم هەنگاوە تاکلایەنەیە بە جێگەی داخێکی قووڵ دەزانێت، چونکە پێچەوانەی ئەو گیانی دۆستایەتی و رێزە دوولایەنیەیە کە ماوەیەکی زۆرە لە پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵاتدا هەیە."

هەروەها گوتی: "گرتنەبەری بڕیارێکی لەو جۆرە بەبێ راوێژ و گفتوگۆی پێشوەختە، پێشینەیەکی نەرێنی لە شێوازی پەیوەندیی نێوان وڵاتانی هاوپەیماندا دروستدەکات."

سزاکانی ئەمریکا کەتائیبی حیزبوڵڵاشی گرتەوە، کە گرووپێکی چەکداری بەهێزی عێراقییە و لەلایەن ئەمریکاوە خراوەتە لیستی تیرۆر.

کەتائیبی حیزبوڵڵا، وەک گرووپە چەکدارەکانی دیکە، خراوەتە نێو هێزە ئەمنییە فەرمییەکانی عێراق، بەڵام ئەو گرووپە بەوە ناسراوە، کە هەندێکجار بە سەربەخۆ کاردەکات.

لە سزاکانی دیکەی رۆژی پێنجشەممەدا، عەقیل موفتن، سەرۆکی لیژنەی ئۆڵۆمپیی نیشتمانیی عێراق کرایە ئامانج، کە تۆمەتبارکراوە بە بەڕێوەبردنی بانکێکی بازرگانیی عێراقی کە پەیوەندیی بە فەیلەقی قودسی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێرانەوە هەبووە.

دەنگدان پاش کاژێر 18:00 درێژ ناکرێتەوە و ئامێرەکان دەوەستن



7 ساڵە و سێیەم هەڵبژاردنە عێراق بە ئامێری ئەلکترۆنی هەڵبژاردن دەکات،ئامێرەکان وا پرۆگرام کراون،خۆکارانە 7ـی بەیانی کار دەکەن تاوەکو کاژێر 6ـی ئێوارەی هەمان رۆژ،پاشان دەوەستن و هیچ دەنگێک وەرناگرن .

ئەیسەر یاسین، بەڕێوەبەری هۆبەی مەشق و راهێنان لە لقی هەولێری کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند:" ئامێرەکان 11 کاژێر کار دەکەن، 7ـی بەیانی تاوەکو 18:00 کار دەکەن و پاشان دەوەستن،واتە دوای تەواوبوونی ئەو کاتەی دیاریکراوە ئامێرەکان خۆکارانە دەوەستن .''

کۆمیسیۆن خەڵک ئاگادار دەکاتەوە پێش ئەو کاتەی دیاریکراوە، بچن دەنگ بدەن، چونکە بە هیچ شێوەیەک کات درێژ ناکرێتەوە و ئەلیکترۆنییە، خەڵک لەماوەی ئەو 11 کاژێرە دەتوانن دەنگ بدەن."

لەبارەی هەڵەی خەڵک لە دەنگدان، بەڕێوەبەری هۆبەی مەشق و راهێنان لە لقی هەولێری کۆمیسیۆن دەڵێ : "ئەگەر کارتی دەنگدان بە بەتاڵی جێبهێڵن یان دوو بەربژێر هەڵبژێرن، دەنگەکەیان دەسووتێت، بۆیە پێویستە دڵنیابنەوە تەنیا یەک بەربژێر یان یەک لیست هەڵدەبژێرن."

بەپێی زانیاری کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق:" هەموو ئامێرەکان دابەشکراون بەسەر کۆگەکانی کۆمیسیۆن لە پارێزگەکاندا، 70 هەزار ئامێر لە هەموو بنکەکاندا دادەنرێن،چەند رۆژێک پێش دەنگدان دەبرێنە بنکەکانی دەنگدان و جێگیر دەکرێن.''

کۆمیسیۆن ئامێری یەدەگیشی داناوە بۆ جێگرتنەوەی ئەوانەی لەو رۆژەدا کارناکەن و دەڵێ هەموو ئامێرەکان بەسەر 41 هەزار وێستگەی دەنگداندا دابەش دەکرێ.''

بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 11ی تشرینی دووەمی ئەم ساڵ بکرێت، پەرلەمانی عێراق لە 329 کورسی پێکدێت، کە 320یان گشتی و 9ەکەی دیکە کۆتان؛ زیاتر لە 7000 کەس خۆیان بۆ هەڵبژاردن بەربژێر کردووە.

adv/https://www.facebook.com/QaiwanGroup|https://i.postimg.cc/Nfy5msCp/Kurd-Plate-Qg-12-4.gif