KURDPLAT

جولیان ئەلڤارێز، ئەستێرەی ئەرجەنتینی، نهێنییەکانی ژیانی وەرزشیی خۆی ئاشکرا دەکات کە چۆن لە گوندێکی دووردەستەوە توانیویەتی ببێتە یاریزانی مانچێستەر سیتی و ئاتلێتیکۆ مەدرید و دواتریش مۆندیال بۆ وڵاتەکەی بباتەوە. ئەو نهێنیییەکی سەرسوڕهێنەری ئاشکرا دەکات و دەڵێت "باوکم جووتیار بوو، بەڵام هەمیشە رێنماییەکانی وانە بوون بۆ پێگەیاندنم، باوكم لەبارەی تاتۆی سەر جەستە و کحولەوە زۆر تووند بوو لەگەڵ مندا، بۆیە هەرگیز ئەو دوو کارەم نەکردووە و نایکەم".

جولیان ئەلڤارێز، ئەستێرەی ئەرجەنتینی و هێرشبەری یانەی ئاتلێتیکۆ مەدرید، لە هەڤپەیڤینێکی نوێدا لێدوانێکی ورووژێنەری لەبارەی ژیانی تایبەتی و رێگای سەختی بەرەو ئەستێرەیی و درەوشانەوە لە یاریگەکاندا دەدات، لەو کاتەوەی لە ساڵی 2021 نازناوی کۆپا ئەمریکای لەگەڵ ئەرجەنتین بەدەستهێنا".

جولیان ئەلڤارێز یەکێکە لە باشترین یاریزانەکانی ئاتلێتیکۆ مەدرید و خولی ئیسپانی لەم وەرزەدا، کە دووەم وەرزیەتی لەو کاتەوەی لە مانچێستەر سیتییەوە گواسترایەوە بۆ یانەی پایتەختی ئیسپانیا، ئەو یانەیەی کە چەندین نازناوی لەگەڵیدا بەدەستهێنا.

لە هەڤپەیڤینێکی تایبەتدا لەگەڵ کەناڵی لیکیپی فەرەنسی، جولیان ئەلڤارێز، پاڵەوانی جیهانی 2022، لایەنە ورووژێنەر و شاراوەکانی ژیانی خێزانی خۆی خستەڕوو، گوتی کە ئەوانە یارمەتیدەر بوون لە پێکهێنانی کاروانی وەرزشی و کۆمەڵایەتی و گەیشتنی بەوەی کە ئێستا لە یانەی ئاتلێتیکۆیە.

جولیان ئەلڤارێز، کە لە شاری کالشین لە مانگی یەنایەری 2000 لەدایکبووە، ئاشکرای کرد کە باوکی کاریگەرییەکی گەورەی هەبووە لە گەورەبوون و پەرەپێدانی ژیانی وەرزشییەکەی لەو کاتەوەی لەگەڵ تیپەکانی لاوان لە وڵاتەکەی یاری کردووە.

ئەو گوتیشی کە زۆر لەو نەریت و دیاردانەی کە لە تۆپی پێی جیهاندا باو بوون، وەک تاتۆکردنی جەستەی یاریزانان یان خواردنەوەی کحول و شتی دیکە، ئەنجام نادات بەهۆی ئەوەی دایکو باوکی فێریان کردووە کە کام کار هەڵەیە و نابێت بیکات و کامیان دروستە و دەبێت بیکات.

جولیان ئەلڤارێز لە دەرەوەی یاریگە وەک گەنجێکی خۆپارێز و پابەند دەردەکەوێت و لەو بارەیەوە گوتی "گەورەبوون لە گوندەکانی ئەرجەنتین مرۆڤ فێری پابەندی دەکات. دایک و باوکم لە منداڵییەوە رەوشتی ژیان و پەروەردەیەکیان پێبەخشیوم، کە یارمەتیدەر بوون لەوەی ببمە کەسێکی پابەند و دوور لە رەفتارە ناشیرینەکان، ئەوان وایانکرد لیستی دەستکەوتە نایابەکانم درێژتر بکەمەوە".

ژیان لە گوند

ئەو زیاتر لەبارەی ژیانی خۆی لە گوندەکەیان قسەی کرد و گوتی"لە کالشین گەورە بووم، گوندێکی بچووکە لە پارێزگای کۆردۆبا لە ئەرجەنتین، کە زۆربەی دانیشتووانەکەی بە کشتوکاڵەوە خەریکن، چەندە دەرفەت هەیە کە کوڕێک لەوێ ببێتە یاریزانێکی پیشەگەری تۆپی پێ؟ بێگومان رێژەیەکی زۆر کەمە، باوکم جووتیار بوو، وەک هەمووان لەوێ".

بە گوتەی یاریزانەکەی ئاتلێتیکۆ مەدرید لەو گوندەدا کە ژمارەی دانیشتووانەکەی 3000 کەسە، دەرفەتەکان زۆر سنووردار بوون بۆ ئەنجامدانی چالاکییەکانی دیکە جگە لە کشتوکاڵ یان کارە سادەکان.

ئەو گوتی "سەرەڕای دەرفەتە دەگمەنەکان لە ناوچەیەکی دوورەدەست وەک گوندەکەمان، من دۆزرامەوە و لەوێوە دەروازەی دیکە بۆ سەرکەوتن کرانەوە، تووندوتیژی باوکم و ئامۆژگارییەکانی دایکم دڵنیایی ئەوەیان پێدام کە رۆژێک خەونەکانم و خەونەکانی ئەوانیش بەدی دەهێنم".

ئەلڤارێز ئاشکرای کرد کە باوکی فێری کردووە کە خواردنەوەی کحول و تاتۆکردنی سەر جەستە بە تەواوی ڕرەتکراوەیە. گوتیشی کە بە تێپەڕبوونی رۆژگار زیاتر دڵنیابووەتەوە کە ئەو هەڵوێستەی دایک و باوکی زۆر دروست بووە، چونکە هەرگیز کحول ناخواتەوە و تاتۆ لەسەر جەستەی ناکات وەک زۆربەی یاریزانان دەیکەن.

جولیان ئەلڤارێز لە وەرزی 2025-2026 ئاستێکی ناوازەی لەگەڵ ئاتلێتیکۆ مەدرید پێشکێش کردووە، چونکە 7 گۆڵی لە خولی ئیسپانیا و 3 گۆڵی دیکە لە خولی یانە پاڵەوانەکانی ئەوروپا تۆمارکردووە، لەگەڵ 4 ئاسیست لە 14 یارییدا لە هەردوو پاڵەوانێتییەکەدا.

ریال رەتیکردەوە

ئەلڤارێز چیرۆکێکی سەرنجڕاکێشی لەگەڵ ریال مەدرید هەیە، کە لە سەرەتای ژیانی وەرزشی و پێش ئەوەی نێوبانگ دەربکات، سەرنجی دۆزەرەوەکانی بەهرەی ریال مەدریدی ئیسپانی راکێشا. یانە شاهانەییەکە هەوڵیدا گرێبەستی لەگەڵدا بکات، بەڵام خێزانەکەی ئەو پێشنیازەیان رەتکردەوە.

رۆژنامەی مارکای ئیسپانی بڕیارەکەی بە "لێهاتوو و ژیرانە" وەسف دەکات، چونکە یارمەتیدەر بووە لە دروستکردنی ئەفسانەیەکی نوێ لە جیهانی تۆپی پێدا.

مارکا دەڵێت "لە تەمەنی 11 ساڵیدا ئەلڤارێز بەهرەیەکی نایابی هەبوو و سەرنجی راکێشا. دۆزەرەوەکانی بەهرە لە ریال مەدرید توانایەکی زۆریان لەو یاریزانەدا تێبینی کرد، بەڵام خێزانەکەیان پێیانوابوو کاتەکە گونجاو نییە بۆ گواستنەوەی بۆ ئەورووپا".

ئەو رۆژنامەیە زیاتر دەڵێت "خێزانەکە دیدگایەکی دوورمەودایان هەبوو، جولیان پێویستی بە گەشەی زیاتری کەسی و وەرزشی هەبوو، خێزانەکە بڕیاریاندا لە ئەرجەنتین بیهێڵنەوە، لەوێ بەردەوام بوو لە گەشەپێدانی خۆی و فێربوونی بەهاکانی راهێنان و بێفیزی".

رۆژنامەکە لێدوانەکانی پیێرۆ فۆگلیا، دۆزەرەوەی بەهرەی جولیان ئەلڤارێز دەگوازێتەوە، کە روونی دەکاتەوە چۆن پشتیوانی خێزان کاریگەرییەکی یەکلاکەرەوەی هەبووە لە دروستکردنی کەسایەتی یاریزانەکەدا.

فۆگلیا دەڵێت "باوک و دایکی هەمیشە لەگەڵیدا بوون و بەشدارییان لە بڕیاردانەکانیدا دەکرد، باوەڕیان وابوو کە سەقامگیریی سۆزداری و رێنمایی دروست لە داهاتوودا دەیکاتە یاریزانێکی گەورە، هەروەها پێویستی بە کات دەبێت بۆ ئەزموونکردن و پێگەیشتنی پێویست بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گەورەترین ئاستەنگەکانی ژیانی وەرزشی".

گواستنەوەیەکی لۆژیکی بۆ ئاتلێتیکۆ مەدرید

فۆگلیا پێیوایە گواستنەوەی جولیان بۆ ئاتلێتیکۆ مەدرید لە هاوینی رابردوودا بڕیارێکی لۆژیکی بوو، ئاماژەی بەوەدا کە "تایبەتمەندییە هونەری و جەستەییەکانی بە تەواوی لەگەڵ فەلسەفەی یانەکە و شێوازی یاریکردنیدا دەگونجێن".

فۆگلیا وەک بەڵگە بۆ قسەکانی دەڵێت "جولیان لە وەرزی یەکەمی خۆیدا توانی لەگەڵ شێوازی ئاتلێتیکۆدا بگونجێت و ژمارەی گۆڵکردنی سەرسوڕهێنەری هەبوو".

ئەو هەروەها ئاماژە بەوە دەکات کە ئەلڤارێز تەنیا هێرشبەرێک نەبووە کە گرنگی بە گۆڵکردن بدات، بەڵکو یاریزانێکی زیرەک و تەواو بووە، یارمەتی هاوکارەکانی دەدات و هەوڵێکی زۆر دەدات بۆ پچڕاندن و گەڕاندنەوەی تۆپ لە رکابەرەکانی، هەمیشە بەدوای باشترکردنی بەردەوامدا بووە و بەهیچ دەستکەوتێک رازی نەبووە، بەڵکو هەوڵی بەدەستهێنانی زیاتری داوە.

فۆگلیا جەخت لەوە دەکاتەوە کە نابێت جولیان بەهیچ یاریزانێکی دیکە بەراورد بکرێت، چ مارادۆنا بێت یان مێسی، بەڵکو دەبێت رێگەی پێبدرێت رێگەی تایبەتی خۆی بگرێتەبەر بەپشتبەستن بە تواناکانی ناوازەی خۆی.

خاکەڕایی و پێداگری

سەبارەت بە خەسڵەتە کەسییەکانی ئەلڤارێز، دۆزەرەوەکەی دەڵێت "سەرەڕای ئەو دەستکەوتە گەورانەی کە جولیان پێش تەمەنی 25 ساڵی بەدەستیهێناون، لە بردنەوەی جامی جیهانی و کۆپا ئەمریکا تاوەکو چامپیۆنزلیگ، هێشتا هەمان بێفیزی خاکەڕایی و پێداگری تێدایە کە لە منداڵیدا تایبەتمەندی بوون".

لەکۆتاییدا دەڵێت "جولیان هەمیشە بە پەرۆشە بۆ پاراستنی سەرنجی بەرزی خۆی، جا لە مەشق و راهێنان بێت یان یارییەکان، و بەدوای رێگەکانی گەشەپێدانی خۆیدا دەگەڕێت، و سەرەڕای ئەوەی نزیکەی هەموو شتێکی بردووەتەوە، بەڵام ئارەزووی بۆ بەدەستهێنانی زیاتر نەوەستاوە، ئەمەش وای لێکردووە کە ئێستا یەکێک بێت لە تەواوترین یاریزانەکانی جیهان".

بەگوێرەی راپرسییەکی نوێی بانکی گۆڵدمان ساکس، زۆرینەی وەبەرهێنەران پێشبینی دەکەن نرخی زێڕ ئاستێکی پێوانەیی نوێ تۆمار بکات و تاوەکو کۆتایی ساڵی 2026 بگاتە 5,000 دۆلار. دوو پسپۆڕی کورد دەڵێن، زۆر نزیکە و ئاساییە زێڕ بگاتە ئەو نرخە.

ئەم ساڵ نرخی زێڕ بە رێژەی 58.6% بەرزبووەتەوە و لە 8ـی تشرینی یەکەمی رابردوو بۆ یەکەمجار لە مێژوودا بەربەستی 4,000 دۆلاری بۆ هەر ئۆنسەیەک تێپەڕاند. ئەمڕۆش هەر ئۆنسەیەکی گەیشتە 4,237 دۆلار.

مسقاڵێک زێڕی عەیار 21یش گەیشتە 845 هەزار دینار

لە راپرسییەکەی گۆڵدمان ساکسدا کە لەنێوان 12 بۆ 14ـی تشرینی دووەم ئەنجامدراوە و زیاتر لە 900 وەبەرهێنەری دامەزراوەیی تێیدا بەشداربوون، 36%ـی بەشداربووان کە زۆرترین رێژەیە، پێشبینی دەکەن زێڕ درێژە بەم ئاستە بەرزەی بدات و تاوەکو کۆتایی ساڵی داهاتوو 5000 دۆلار تێپەڕێنێت.

هاوکات 33%ـی دیکەی بەشداربووان پێشبینی دەکەن نرخەکەی لەنێوان 4500 بۆ 5000 دۆلار جێگیر بێت.

بانکەکە ئاماژەی بەوە کردووە، زیاتر لە 70%ـی وەبەرهێنەران پێیانوایە ساڵی داهاتوو زێڕ بەرزبوونەوەی زیاتر بەخۆیەوە دەبینێت، لە بەرامبەردا تەنیا 5% پێشبینی دەکەن نرخەکەی لە 12 مانگی داهاتوودا بۆ خوار 4000 دۆلار دابەزێت.

سەبارەت بە هۆکارەکانی ئەو بەرزبوونەوەیە، 38%ـی بەشداربووان کڕینی زێڕ لەلایەن بانکە ناوەندییەکانەوە بە پاڵنەری سەرەکی دەزانن، لەکاتێکدا 27%ـیان هۆکارەکەی بۆ نیگەرانییە داراییەکان دەگەڕێننەوە.

ئەمڕۆ شەممە، 29-11-2025، د. هەرێم رێبوار، پسپۆڕی بازاڕە داراییەکان بە رووداوی گوت، "بەدواداچوون و لێکۆڵینەوەی زۆر وردم کردووە و ئەگەر هەیە ساڵی داهاتوو ئۆنسەیەک زێڕ بگاتە 5,000 دۆلار. خەریکە ئەوەش دەبێتە کەتوار (ئەمری واقیع)."

ئەو پسپۆڕە گوتیشی، "پێش گەیشتن بەو نرخە، دوور نییە زێڕ دابەزینێکی خێرا تۆمار بکات، بەڵام بەخێراییش دەست بە بەرزبوونەوە بکاتەوە."

پێشیوایە، ترسێکی زۆر لە دۆخی ئابووریی ئەمریکا هەیە و دوور نییە تووشی سستیی ئابووری ببێت، کە ئەمە بە قازانجی زێڕ دەشکێتەوە و دەکرێت بەئاسانی بیگەیێنێتە 5,000 دۆلار.

کاروان فەتحی، پسپۆڕێکی دیکەی بازاڕەکەیە و دەڵێت، "گەیشتنی نرخی زێڕ بە 5,000 دۆلار لە ساڵی داهاتوودا شتێکی زۆر ئاسایی و چاوەڕوانکراوە."

لە نزیکەی سێ هەفتەی رابردوو نرخی زێڕ تاڕادەیەک جێگیر بووە، یان بەرزبوونەوەی نرخەکەی بەرچاو نەبووە وەک پێشتر.

کاروان فەتحی گوتی، "رەنگە ئەم ئیسراحەتەی زێڕ تاوەکو دوای سەری ساڵ بخایێنێت، یان لووتکەیەکی نوێ تۆمار بکات و دواتر دابەزێتەوە، بەڵام بۆ ساڵی داهاتوو ئەگەرێکی زۆر نزیکە بگاتە 5,000 دۆلار".

بەهۆی ئەوەی زێڕ وەک پەناگەیەکی ئارام سەیر دەکرێت، لە ئەم ساڵدا و بەهۆی مەترسییەکانی هەڵاوسان و گرژییە جیۆسیاسییەکان و دابەزینی بەهای دۆلار، خواست لەسەری بە شێوەیەکی بەرچاو زیادی کردووە.

نوێنەرانی هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس رێککەوتن کە بڕی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ چارەکی یەکەمی 2026 وەک ئێستا بمێنێتەوە، کە رۆژانە بەرهەمهێنانی 1.6 ملیۆن بەرمیل نەوتیان کەم کردووەتەوە، پشکى بەرهەمهێنان رۆژانەى عیراق لەو ماوەیەدا 4.2 ملیۆن بەرمیل دەبێت.

ئەو بڕیارەی ئۆپێک پڵەس لە کۆبوونەوەیەکدا بووە،کە ئەمڕۆ یەکشەممە 30ی تشرینی دووەمی 2025 کردوویەتی.

بڕیارەکە وایە، کە بڕی کەمکردنەوەى بەرهەمهێنانى نەوت وەک خۆی بمێنێتەوە، کە رۆژانە 1.6 ملیۆن بەرمیل نەوتە و بەسەر وڵاتانی ئەندامی هاوپەیمانێتییەکە دابەش بووە.

ئەندامانی هاوپەیمانێتییەکە 23 وڵاتن، بەڵام 8 وڵاتی ئەندامی هاوپەیمانێتییەکە بڕیاردەرن، کە بریتین لە: رووسیا، عێراق، ئیمارات، کوێت، کازاخستان، جەزائیر، عومان و سعودیە.

بەگوێرەی بڕیارە نوێیەکە، بڕی بەرهەمهێنانی رۆژانەی نەوتی عێراق بۆ مانگەکانی کانوونی دووەم و شوبات و ئاداری 2026 دەگاتە چوار ملیۆن و 237 هەزار بەرمیل، زۆرترین بڕی بەرهەمهێنانی رۆژانەی نەوت لە پشکی سعودیە کە 10 ملیۆن و 103 هەزار بەرمیلە.

هاوپەیمانێتیی ئۆپێک پڵەس بڕیاری دا، ئەگەر بازاڕی نەوت پێویستی کرد، ئەو بڕە نەوتە بگێڕنەوە بۆ بازاڕەکان کە کەمی کردووە.

کەمکردنەوەی خۆویستانەی بەرهەمهێنانی نەوت لەلایەن وڵاتانی ئەندامی هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس بۆ رێگری بوو لە ناسەقامگیریی نرخی نەوت لە بازاڕەکاندا، تاوەکو نەوت زیاتر بەرهەم بهێنن و هەناردەی بکەن، نرخەکەی کەم دەبێتەوە.

ئێستا نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت نزیکەی 62 دۆلارە و نرخی نەوتی سووکی تێکساسیش بە 58.55 دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت.

حکومەتی بەریتانیا رایگەیاند، لە مانگی شوباتەوە بەکارهێنانی تاکسی بۆ گواستنەوەی پەناخوازان بۆ چاوپێکەوتنی پزیشکی قەدەخە دەکات و تەنیا لە "حاڵەتی زۆر تایبەتدا" رێگەی پێدەدرێت. ئەم بڕیارە دوای لێکۆڵینەوەیەک دێت کە ئاشکرای کردبوو، حکومەت ساڵانە ملیۆنان پاوەندی لە گواستنەوەی پەناخوازاندا خەرج کردووە، لە کاتێکدا لایەنەکان یەکدی بە "بەفیڕۆدانی پارەی باجدەران" و "بێتوانایی لە بەڕێوەبردندا" تۆمەتبار دەکەن.

لێکۆڵینەوەیەکی تۆڕی BBC ئاشکرای کردووە، هەندێک پەناخواز بۆ چاوپێکەوتنی پزیشکی گەشتی دوورودرێژیان بە تاکسی کردووە، بۆ نموونە، پەناخوازێک گەشتێکی 402 کیلۆمەتری بە تاکسی بۆ لای پزیشک کردووە کە 600 پاوەند (795 دۆلار) لەسەر وەزارەتی ناوخۆ کەوتووە.

لە وەڵامدا، حکومەت پێداچوونەوەیەکی بەپەلەی بە بەکارهێنان و تێچووی تاکسییەکاندا کرد و دواتر پشتڕاستی کردەوە کە ساڵانە بە تێکڕا 15.8 ملیۆن پاوەندی (20.9 ملیۆن دۆلار) لە گواستنەوەی پەناخوازاندا خەرج کردووە.

شۆفێرێکی تاکسی راگەیاند، کۆمپانیاکەی رۆژانە تاوەکو 15 گەشتی لە هۆتێلێکەوە لە باشووری رۆژهەڵاتی لەندەن بۆ نۆرینگەیەکی دوور کردووە، کە بە تەنیا ئەمانە رۆژانە 1325 دۆلار لەسەر حکومەت کەوتووە.

شۆفێرێکی دیکە، بە ناوی ستیڤ، ئاشکرای کرد کۆمپانیاکان بە ئەنقەست دووریی گەشتەکانیان زیاد کردووە. بۆ نموونە، ئەو لە فڕۆکەخانەی گاتویکەوە نێردراوە بۆ شاری رێدینگ (گەشتێکی 177 کیلۆمەتری کە زیاتر لە 132 دۆلاری تێچووە) تەنیا بۆ ئەوەی پەناخوازێک لە هۆتێلەکەیەوە بگەیەنێتە پزیشکی ددان، کە تەنیا 2.4 کیلۆمەتر دوور بووە. ستیڤ گوتی، رۆژانە بە تێکڕا 442 کیلۆمەتر شۆفێریی کردووە، کە نیوەی بەبێ سەرنشین بووە.

وەزارەتی ناوخۆ: کۆتایی بە بەفیڕۆدان دەهێنین

شابانا مەحمود، وەزیری ناوخۆی بەریتانیا رایگەیاند: "کۆتایی بە بەکارهێنانی بێسنووری تاکسی لەلایەن پەناخوازانەوە دەهێنم بۆ چاوپێکەوتنی پزیشکی، تەنیا لە حاڵەتی زۆر تایبەتدا رێگەی پێدەدەم. بەردەوام دەبم لە بنبڕکردنی بەفیڕۆدان لە کاتێکدا هەموو هۆتێلێکی پەناخوازان دادەخەین."

ئەو گوتی، حکومەتەکەی گرێبەستی گرانبەهای لە حکومەتی پێشووی پارتی پارێزگاران بۆ ماوەتەوە.

ئینڤەر سۆلۆمۆن، سەرۆکی جێبەجێکاری ئەنجوومەنی پەنابەران گوتی، بەکارهێنانی ئێستای تاکسی "نیشانەی سیستمێکی پەنابەرییە کە رێگە بە بەڵێندەرە تایبەتەکان دەدات قازانجێکی زۆر لەسەر گیرفانی باجدەران بکەن. ئەمە زیاتر دەرئەنجامی بێتوانایی حکومەت و خراپیی بەڕێوەبردنی گرێبەستەکانە، نەک خراپبەکارهێنانی لەلایەن پەناخوازانەوە."

ئەم بڕیارە لە کاتێکدایە کە هێشتا 36,273 پەناخواز لە هۆتێلەکانی بەریتانیادا دەژین، کە ژمارەیان لە چاو مانگی حوزەیراندا زیادیکردووە.

وەزارەتی تەندروستیی کەرتی غەززە رایگەیاند، ژمارەی ئەو کەسانەی لە سەرەتای جەنگەوە بە هۆی هێرشەکانی ئیسرائیلەوە کوژراون، 70 هەزار کەسی تێپەڕاندووە.

ئەمڕۆ شەممە، وەزارەتی تەندروستیی غەززە لە راگەیێندراوێکدا ئاشکرای کرد، ژمارەی کوژراوانی جەنگەکە بۆ 70 هەزار و 100 کەس بەرزبووەتەوە.

ئەم ئامارە لە کاتێکدایە ئاگربەستێکی ناسک و لەرزۆک بە نێوەندگیریی ئەمریکا لە ئارادایە، بەڵام هەردوولا یەکدی بە پێشێلکردنی تۆمەتبار دەکەن.

وەزارەتەکە دەڵێت، لەوەتەی ئاگربەستەکە لە 10ـی تشرینی یەکەمەوە چووەتە واری جێبەجێکردنەوە، 354 فەلەستینی بە دەستی سوپای ئیسرائیل کوژراون.

بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، لە 48 کاژێری رابردوودا تەرمی دوو کەس گەیێندراونەتە نەخۆشخانەکانی کەرتی غەززە کە یەکێکیان لەژێر داروپەردوو دەرهێنراوە؛ ئاماژە بەوەش کراوە، هۆکاری بەرزبوونەوەی کتوپڕی ژمارەکە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە 299 تەرمی دیکە لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە دۆزراونەتەوە.

سەرباری ئاگربەستەکە، دۆخی مرۆیی لە کەرتی غەززە هێشتا کارەساتبارە.

لە سەرەتای ئەم ئاگربەستەی دواییدا، حەماس و گرووپە چەکدارەکان 20 بارمتەی زیندوو و تەرمی 28 بارمتەی دیکەیان لە لابوون. لەو کاتەوە حەماس سەرجەم بارمتە زیندووەکانی ئازاد کردووە و تەرمی 26 بارمتەشی رادەستکردووەتەوە.

لە بەرامبەردا ئیسرائیل نزیکەی دوو هەزار زیندانیی فەلەستینی ئازاد کردووە و تەرمی سەدان فەلەستینیی کوژراوی رادەستکردوونەتەوە.

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە دوو ساڵ و نیو بەسەر شەڕی نێوان سوپای سوودان و هێزەکانی پشتیوانیی خێرا (RSF)، وێرانکاریی گەورە بەر پیشەسازیی ئەو وڵاتە کەوتووە؛ دزەکردنی مادەی کیمیایی و تێکەڵبوونی ئاوەڕۆ بە رووباری نیل، ژیانی ملیۆنان کەسی خستووەتە مەترسییەوە و نەخۆشیی گواستراوە بڵاوبووەتەوە.

لە سەرتاسەری سوودان، بەتایبەتی لە ناوچەی پیشەسازیی ئومدورمان لە نێوەڕاستی وڵاتەکە، شوێنەوارەکانی وێرانکاری بە روونی دەبینرێن. زۆرینەی کارگەکان لەکارکەوتوون یان سووتێندراون.

"کۆنترۆڵی مادە کیمیاییەکانمان لەدەستداوە"

مامون جیلی، خاوەنی یەکێک لە کارگەکان باس لە زیانە گەورەکان دەکات و دەڵێت: "کارگەکەمان بەرکەوت و کۆنترۆڵی مادە کۆگەکراوەکانمان لەدەستدا. هێزەکانی پشتیوانیی خێرا بەشێکی زۆریان سووتاند و نیگەرانی دزەکردن بووین، بەڵام هیچ رێگەیەک بۆ چاککردنەوە و هیچ دەسەڵاتێک بۆ بەڕێوەبردنی شوێنەکە بە سەلامەتی نەبوو."

لە خەرتوومی پایتەخت، ژێرخانی گرنگی پیشەسازی و وزە بووەتە وێرانە. هەندێک لەم شوێنانە هێشتا مادەی کیمیایی مەترسیداریان تێدا ماوە و بەهۆی نزیکییان لە ماڵی هاووڵاتییانەوە، پیسبوونەکە راستەوخۆ تێکەڵ بە ژیانی خەڵک بووە.

داڕمانی کەرتی تەندروستی

شەڕەکە گورزێکی کوشندەی لە کەرتی تەندروستیی سوودان داوە. تەها بەدەوی، شارەزای ژینگە هۆشداری دەدات و دەڵێت: "پایتەخت بۆ ماوەی دوو ساڵ لەلایەن میلیشیاکانی پشتیوانیی خێراوە داگیرکرا. دامەزراوە تەندروستییەکانیش کرانە سەربازگە و بوونە ژینگەیەکی لەبار بۆ بڵاوبوونەوەی نەخۆشی."

بە گوتەی ئەو شارەزایە، دۆخی جەنگ رێگری لە هەموو هەوڵێک دەکرد بۆ لەناوبردنی پەتایەکان، تەنانەت کارمەندانی پزیشکی کرانە ئامانج و کوژران و ئەمبووڵانسەکانیش تاڵان کران.

مەترسیی ئاوی نیل و مادەی "ئەزبێست"

وێرانکارییەکە تەنیا لەسەر زەوی نەماوەتەوە، بەڵکو باڵەخانە رووخاوەکان مادەی مەترسیداری وەک "ئەزبێست"ـیان بڵاوکردووەتەوە، کە دەبێتە هۆی نەخۆشیی درێژخایەنی کۆئەندامی هەناسە.

هاوکات وێستگەکانی پاڵاوتنی ئاو و ئاوەڕۆ وێران بوون، ئەمەش بووەتە هۆی کۆبوونەوەی زبڵ و خاشاک لە شوێنە کراوەکاندا و تێکەڵبوونی بە رووباری نیل، کە سەرچاوەی سەرەکیی ئاوی وڵاتەکەیە.

"پیسبوون لە هەموو شوێنێکە"

بۆ ئەو خێزانانەی لە نزیک ناوچە پیشەسازییەکان دەژین، ئاوی پیس بووەتە هۆی بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکانی وەک مەلاریا، کۆلێرا و گرانەتا.

ئینساف محەممەد، یەکێک لە قوربانییانی پیسبوونی ژینگەی ناوچەکەیە و دەڵێت: "چەند رۆژێک دوای گەڕانەوەم بۆ ماڵەوە نەخۆش کەوتم؛ تووشی تا و گرانەتا بووم. زۆربەی ئەندامانی خێزانەکەم نەخۆشن. پیسبوون لە هەموو شوێنێکە."

کارمەندانی تەندروستی داوای دەستوەردانی بەپەلە دەکەن، بەوپێیەی سوودان رووبەڕووی زیانێکی ژینگەیی بووەتەوە، کە رەنگە چاککردنەوەی چەندین ساڵ یان تەنانەت دەیان ساڵی پێویست بێت.