KURDPLAT

 

 جیاوازیی دەنگی کورد و عەرەب لە دوو هەڵبژاردن دا لە 40 هەزارەوە بۆ 20 هەزار دەنگ کەمبووەتەوە. بەرپرسێکی پارتی لە کەرکووک دەڵێت، فرەلیستی نەتەوەی عەرەب، زیادبوونی ژمارەی ئەندامانی خێزانەکانیان و بەشداریی کارای ژنەکانیان، هۆکاری بەرزبوونەوەی دەنگەکانیان بووە لەم هەڵبژاردنەدا.

 

لەگەڵ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، یەکێتیی ئەورووپا گوتی، نێردەیەکی بۆ شرۆڤەی پرۆسەکە ناردووە و داوای لە هەموو هاووڵاتییانی عێراق، بەتایبەتی گەنجان کرد، بە شێوەیەکی بەرفراوان بەشداری لە دەنگداندا بکەن، چونکە "سەقامگیریی عێراق بۆ سەقامگیریی یەکێتیی ئەورووپا گرنگە."

سەبارەت بە رۆڵی یەکێتیی ئەورووپا لەم هەڵبژاردنەدا، گوتەبێژەکە رایگەیاند: "لەبەرچاوگرتنی هەڵبژاردنە پەرلەمانییە فیدراڵییەکەی عێراق، یەکێتیی ئەورووپا لەسەر بانگێشتی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، نێردەیەکی شارەزایانی هەڵبژاردنی ناردووە."

گوتەبێژەکە روونیکردەوە کە ئەم نێردەیە لە سێ شارەزا پێکدێ کە لە بەغدا دەبن و ئەرکیان شرۆڤەکردنی پرۆسەی هەڵبژاردن دەبێت و گوتی: "مەبەست لێی کۆکردنەوەی زانیاریی راستەقینەیە لەسەر پرۆسەی هەڵبژاردن لە رێگەی کۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە حکومی، ناحکومی و نێودەوڵەتییەکان."

لە کۆتاییدا، راپۆرتێکی کۆتایی لەگەڵ راسپاردە پێشکێشی کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق و وەزارەتی دەرەوەی کۆماری عێراق دەکرێ.

گوتەبێژەکەی یەکێتیی ئەورووپا پەیامێکی ئاراستەی ئەو هاووڵاتییانە کرد کە مافی دەنگدانیان هەیە و گوتی: "دەنگی خۆتان بدەن. ئەمە دەتانباتە پێگەیەکی بەهێزترەوە."

یەکێتیی ئەورووپا بە تایبەتی جەختی لەسەر رۆڵی گەنجان کردەوە و رایگەیاند: "گەنجانی عێراق رۆڵێکی تایبەتیان هەیە. بە دەنگدانیان، دەتوانن بەشداری لە داڕشتنی داهاتووی وڵاتەکەیاندا بکەن."

لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە چاوەڕوانییەکانیان لە حکومەتی داهاتوو، گوتەبێژەکە جەختی لەسەر گرنگیی بەشداریکردنی خەڵک کردەوە و گوتی: "ئێستا کاتی ئەوەیە هانی عێراقییەکان بدەین بۆ دەنگدان. بەشداریی بەهێز، رەوایەتیی پەرلەمان و حکومەتی داهاتوو بەهێز دەکات."

یەکێتیی ئەورووپا بەرژەوەندییە ستراتیژییەکەی خۆی لەم پرۆسەیەدا خستەڕوو و گوتی: "لە نێوەندی دۆخێکی جیۆسیاسیی پڕ لە ئاڵۆزی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، سەقامگیریی عێراق بۆ سەقامگیریی یەکێتیی ئەورووپا گرنگە."

 

 ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری قۆناخی راگوزەری سووریا لە واشنتن لەگەڵ کریستالینا جۆرجیێڤا، بەڕێوەبەری سندووقی نێودەوڵەتیی دراو کۆبووەوە و بوارەکانی پێکەوە کارکردنیان بۆ پشتگیریکردن لە گەشەپێدانی ئابووریی سووریا تاوتوێ کرد.

 
وەزارەتەکانی دەرەوەی سوێد و هۆڵەندا باس لە بایەخی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بۆ وڵاتەکە و ناوچەکە دەکەن.

وەزارەتی دەرەوەی هۆڵەندا لە وەڵامی ئیمەیڵێکی نیاز مستەفا، لەبارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند: ''هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق پیشاندەری هەنگاوێکی گرنگە، وەک شەشەم هەڵبژاردن لە عێراق لە ساڵی 2003ـوە''.

وەزارەتی دەرەوەی هۆڵەندا دەڵێت: ''هۆڵەندا بایەخی زۆر بە پڕۆسەیەکی هەڵبژاردنی ئاشتییانە دەدات کە لەباربێ بۆ هەڵبژاردنی متمانەپێکراو، گشتگیر و شەفاف و پابەند بێت بە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان و مافەکانی هەموو هاووڵاتییان بپارێزێت''.

وەزارەتی دەرەوەی هۆڵەندا ئاماژە بەوەش دەکات، هەڵبژاردن پرسێکی نێوخۆییە بۆ "گەلی عێراق و هۆڵەندا ناتوانێت ئەنجامەکەی بخەمڵێنێت".

رۆژی 9ـی تشرینی دووەمی 2025، دەنگدانی تایبەت بۆ هەڵبژاردنەکە بەڕێوەچوو و ئەمڕۆش دەنگدانی گشتی بەڕێوەدەچێت

وەزارەتی دەرەوەی سوێدیش هەڵبژاردنەکەی بە گرنگ ناوبرد وراگەیاند: ''بە بایەخەوە چاودێریی پێشهاتەکان دەکەین؛'' گوتیشی: ''هیوادارین حکومەتی داهاتوو بەردەوام بێت لە پێشخستنی گەشەپێدانی ئابووری و سەقامگیریی ناوچەکە و رێزگرتن لە بنەما دیموکراسیەکان''.

کۆی ژمارەی ئەو دەنگدەرانەی کارتی بایۆمەترییان هەیە و دەتوانن دەنگ بدەن، 21 ملیۆن و 404 هەزار و 291 دەنگدەرن. لە دەنگدانی تایبەتدا یەک ملیۆن و 313 هەزار و 980 کەس مافی دەنگدانیان هەبوو کە 6%ی کۆی گشتیی دەنگدەرانیان پێکدەهێنا.

دەنگدانی گشتی لە سەرتاسەری عێراق لە 39 هەزار و 285 وێستگە و 8 هەزار و 703 بنکەی دەنگدان بەڕێوەدەچێت، تێیدا 20 ملیۆن و 90 هەزار و 311 کەس مافی دەنگدانیان هەیە و 14.3%ی دەنگدەران لە هەرێمی کوردستانن.