مارتن هۆز، باڵیۆزی یەكێتی ئەوروپا لە عێراق
ڤینسنت گیولاومێ پۆپیۆ، بەرپرسی پەیوەندییەكانی یەكێتی ئەوروپا لە هەولێر
-
ئەمڕۆ 9ـی ئایاری 2020، یەكێتی ئەوروپا ئاهەنگی 70 ساڵەی رۆژی مێژوویی "جاڕدانی 9ـی ئایار"دەگێڕێت، كە لەلایەن رۆبەرت شیومان وەزیری دەرەوەی فەرەنسا و یەكێك لە دامەزرێنەرانی یەكێتی ئەوروپاوە ئەو جاڕدانە درا. لە جاڕدانەكەیدا، شیومان داوای لە فەرەنسا و ئەڵمانیا كرد بەرهەمی خەڵوز و ستیلەكەیان بخەنە حەوزی دەسەڵاتێكی هاوبەشی باڵاوە. ئەوە هەنگاوێكبوو بەرەو قەدەخەی شەڕ بۆ یەكجاری. ئەو پەیامە بووە سەرەتای دامەزراندنی ئەو یەكێتی ئەوروپایەی ئەمڕۆ .
پڕۆژەی یەكێتی ئەوروپا لە ساڵانی سەرەتای سەتەی 20دا، شوێن دروستبوو و شوێن پێی قایمكرد، كاتێك فەرەنسا و بەریتانیا بڕیاریاندا هاوئاهەنگی بكەن لەپێناو كۆنتڕۆڵكردنی باشتری نرخی گەنم. بازرگانی و ئابووری وەك بزوێنەری سەرەكی ئەو پڕۆژەیە مانەوە، وەك چۆن لە ژمارەیەك رێككەوتنی بازرگانی ئازاددا هاتووە، ئەو رێككەوتنانەی لەكاتی لەدایكبوونی كۆمیسیۆنی ئەوروپاوە لەساڵی 1957 (پەیماننامەی رۆما) واژۆكران.
جاك دیلۆر، سەرۆكی كۆمیسیۆنی ئەوروپا لەنێوان ساڵانی 1985 تاوەكو 1995، بە دەركردنی پەیماننامەی ماستریخت لە ساڵی 1992 و دواتریش پەیماننامەی لیشبۆنە لە ساڵی 2009دا ئەوروپایەكی سیاسیانەتری بنیاتنا. پێكهاتن و دروستبوونی یەكێتی ئەوروپا كاروانێكی ئاسان نەبوو. پێویستبوو لووتكە بێ كۆتاییەكانی ئەوروپا ببەسترێن بۆ گەیشتنە چارەسەری ناوەندی و لێكتێگەیشتن. وەكو جیان مۆنێت یەكێكی دیكە لە دامەزرێنەرانی یەكێتی ئەوروپا لە یاوەدەرییەكانیدا دەڵێت:"خەڵك تەنیا كاتێك بە گۆڕان رازی دەبن كە رووبەڕووی پێویستی دەبنەوە، تەنیا دان بە پێویستیش دادەنێن كاتێك قەیرانیان لەسەرە".
قەیرانەكان ئەوروپایان بەرەو ئەوروپایەكی فراوانتر و باشتر برد، ئەمڕۆ یەكێتی ئەوروپا بە 27 ئەندامەكەیەوە بووەتە ناوچەیەكی ئازاد، گەشاوە، سەركەوتوو لە تەواوكردنی یەكتردا .
یەكێتی ئەوروپا هاوتای نییە لە جیهاندا، رێكخراوێكی هەرێـمی یەكگرتووە، تێكەڵەیەك لە "فیدراسیۆنی ئەوروپا"، وەك رۆبەرت شیومان هیوای بۆ دەخواست، لەگەڵ پەرلەمانی ئەوروپا، دراوی یەكگرتوو، نەتەوەكانی ئەوروپا، پێكەوە جەستەی ئەنجوومەنی ئەوروپا پێكدێنن. لە نەتەوە یەكگرتووەكان، یەكێتی ئەوروپا لە ئایاری 2011ەوە پێگەی وەك چاودێری دیار دانراوە، كە دەسەڵاتی پێدەدات قسە بكات و پرۆپۆزەڵ پێشكێش بكات بەناوی ئەندامانی. ساڵی 2012 نۆبڵی ئاشتی درایە یەكێتی ئەوروپا وەكو رێزێك بۆ یەكێتییەكە لە ئاسانكاریدا بۆ ئاشتی .
یەكێتی ئەوروپا و ئەندامانی پابەندن بە سەقامگیری، گەشاوەیی و ئاشتی لە عێراق و هەرێمی كوردستان، لە چوارچێوەی پەیوەندی نزیك و دۆستانەی نێوان یەكێتی ئەوروپا و كۆماری عێراق، یەكێتی ئەوروپا، هاوكاری دارایی پێویست و گرنگی هەیە بۆ بەرەوپێشچوونی هەرێمی كوردستان، لە چوارچێوەی هاوكاری مرۆیی، پەرورەردە، راهێنانی پیشەیی، وزە و بەتایبەت وزەی سەوز، ئاو و پاككردنەوەی، كشتوكاڵ، كولتوور، پووچەڵكردنەوەی مین و مافەكانی مرۆڤ.
یەكێتی ئەوروپا هەروەها پشتیوانی دارایی ئەو پڕۆژانەی كردووە كە لەلایەن ئاژانسەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و رێكخراوە ناحكومییە نێودەوڵەتییەكان سەرپەرشتی دەكرێن، بەجۆرێك رێكخراوە عێراقی و كوردییەكان رۆڵێكی گرنگ دەگێڕن تێیدا و هاوبەشی سەرەكین، ئەندامانی یەكێتی ئەوروپا پڕۆژەی خۆشیان هەیە و دەستیان بە كار كردووە تێیدا.
پشتیوانی یەكێتی ئەوروپا بۆ خەڵكی سیڤیل و بواری چاكسازی ئاسایش نموونەیەكی باشە لە هاوكاریمان بۆ ئاشتی و سەقامگیری لە عێراقدا، ئەركی راوێژكاری یەكێتی ئەوروپا لە عێراق وەكو یەكێك لە 17 ئەركەكەی یەكێتی ئەوروپا بۆ هاوبەشی لە سیاسەتی ئاسایش و بەرگرییە لە جیهان، بەمدواییە بۆ دوو ساڵی دیكە و تاوەكو 30ی نیسان درێژكرایەوە. هێرشە دڕندانەكانی ئەو دواییەی داعش دژی هێزە عێراقییەكان ئەوەی پیشاندا كە هەوڵەكان لە چاكسازیكردن لە بواری ئاسایش دەبێ بەردەوامبن. حكومەتی هەرێمی كوردستانیش دەستیكردووە بە چاكسازی لە ریزەكانی پێشمەرگە كە ئەوەش هاوكار دەبێ لە باشتركردنی بەرچاوی ئاسایش و بەرگری .
هاوكاری یەكێتی ئەوروپا لە خاوكردنەوەی گرژییەكان لەگەڵ دراوسێیەكانی عێراق، وەكو ئێران و سووریا، نموونەیەكی دیكەیە لە هەوڵەكانمان بۆ ئاشتی و پابەندبوونمان بەرەو بەهێزبوون و فرەیی لە عێراقدا. پێكەوە لەگەڵ پێنج ئەندامە هەمیشەییەكەی ئەنجوومەنی ئاسایش و ئەڵمانیاش، یەكێتی ئەوروپا لایەنێكی كاریگەر و بە سوودی پلانی گفتوگۆی هاوبەش و لێكتێگەیشتن بوو لەگەڵ ئێران. ئەو رێككەوتنە هەر ماوەتەوە سەرەڕای بڕیاری ئەمریكا بە كشانەوە لێی.
میكانیزمی بازرگانی نێوان ئێران و یەكێتی ئەوروپا (ئینستێكس) بەشێوەیەك دانراوە كە بازرگانی بۆ هەندێك كاڵای دیاریكراو بەردەوامبێت، بۆ یەكەمجاریش لە كۆتایی مانگی ئاداردا كارا كرا، بۆئەوەی پێداویستی پزیشكی بۆ ئێران هەناردە بكرێت كە كۆرۆنا بە تووندی گرتوویەتی. كۆنفرانسی برۆكسلیش بۆ پشتیوانی لە داهاتووی سووریا و ناوچەكە ئەوەی سەلماند سوودی زۆری دەبێ لە هۆشیاركردنەوەو كۆكردنەوەی پشتیوانی بۆ سووریا، لەنێویشیاندا پشتیوانی دارایی.
لەكاتێكدا رووبەڕووی پەتای كۆڤید 19 دەبینەوە، دۆخی خراپی ئابووری و زیادبوونی گرژییەكانیش لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بوونەتە سەربار. یەكێتی ئەوروپا پابەندە بە هاوبەشی نزیك لەگەڵ عێراق، لەنێویشیدا هەرێمی كوردستان، لەپێناو سەقامگیری و پێشڤەچوون و گەشانەوەی تەواوی ناوچەكە .
9ی ئایاری 2020
*مارتن هۆز، باڵیۆزی یەكێتی ئەوروپا لە عێراق
** ڤینسنت گیولاومێ پۆپیۆ: بەرپرسی پەیوەندییەكانی یەكێتی ئەوروپا لە هەولێر
لە ڕووداوەوە وەرگیراوە
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق