زینۆ كاكەیی
-
كورد وەك نەتەوەیەكی یەكگرتووی خاوەن عەقڵی سیاسی و هێزێكی ماتریاڵی و ئایدیایەكی ئەفسانەیی لەمێژوودا هەرگیز بوونی نەبووە ، هەرچەندە یەكێكە لەكۆنترین میللەتەكانی جیهان ولە شارستانیەتی لاگاش – سۆمەر ( 3000 هەزار ساڵا پێش زاین ) لە ناوچەی میسۆپۆتامیا ڕۆڵی سەرەكی هەبووە ، بەڵام هەرگیز نەیویستووە یان نەیوێراوە مێژوێك بۆخۆی تۆماربكات ، بەڵكو هەردەم لەخزمەت ئەوانی تردا بووە و شوێنكەوتوویان بووە ، سەردەمێك لەگەڵا میللەتە سەردەستەكانی وەك ئاشوری و بابلی بەرەو دەشتی نەینەوا هێرشی كردووە و سەردەمێكیش بەپێچەوانەوە لەگەڵا پارسەكان بەرەو ڕۆژهەڵات پەلی كوتاوە ، ئەم شوێنكەوتن و دوالیزمەیە وای لێكردووە كەخەیاڵی تایبەت بەخۆی نەبێت تا بەدیبهێنێت و بەردەوام لە خزمەت بەدیهێنانی خەونی ئەوانی تردا بێت ، ئەم فاكتەرە كە ڕیشەیەكی قوڵی مێژووی هەیە وای لەم میللەتە كردووە كە زیاتر لە ( 5000هەزارساڵا ) لەدەركەوتنی تا ئێشتاش دەوڵەتی نەبێت .
دوای قۆناغی گەشەكردنی شارستانیەت و فراوانبوونی جوگرافیا و دانیشتوانەكەی ئیتر شەڕی بەرژەوەندی و فراوانخوازی سەری هەڵدا ، ئەو قۆناغەش كە تایبەتمەندیەكانی بریتی بوون لە داگیركاری و سڕینەوەی یەكتر دیسان كورد غیابی هەبووە وەك نەتەوەیەكی سەربەخۆ ، هەربۆیە ئێستا هیچ نوسینێكی فەرمی نەلە شارستانیەتی میزۆپۆتامیا نە لەشارستانیەتی پارس – ماد لەسەر كورد نییە ، چونكە كورد ئەوكات نەداگیركەربووە و نە داگیركراو ، مێژوویش كە تۆماری ڕووداوەكانە هیچی بۆئەم تۆمار نەكردووە چونكە ڕوداوی نەبووە ، بۆیە تا ئێستا ئێمە خاوەن مێژوو نین ، زۆرێك لە بۆچونەكان بەرەوئەوەمان دەبەن كە پرسیار لەسەر نەتەوەبوونی خودی كورد بكەین .
لەهەمانكاتدا مانەووەی كورد لەو مێژووەوە تا ئەمڕۆ و لەنێو ئەو هەموو ململانێ سەختەی هەرسێ شارستانیەتی ( پارس , ئاشوری , بابلی ) ئەو ڕاستیە دەردەخەن كە ئەم نەتەوەیە توایویەتی خۆی لە نەمان بپارێزێت كە ئەمە خاڵێكی نەرێنی میللەتی كوردە ، بۆیە دەبینین لەمێژووی نوێ ی كورددا ئەم خۆپارێزیە ڕەنگی داوەتەوە و هەمیشە لەسەنگەری بەرگریدا بووە ، بەڵام ئەم عەقڵیەتە لەڕووی ساسیەوە لاوازە و دەمانگەیەنێتە ئەم حاڵەی ئێستامان كە بریتییە لە ( هەبە ، بەڵام هیچ مەبە ) ، لوخزێكی تری مانەوەی كورد لەناوچەكەدا ئەوەیە كە هێزەكانی ناوچەكە حەزیان بە بوونیان كردووە و وەك سیاسەتی هاوسەنگی هێز بەكاریان هێناون بۆنموونە لەگەڵا سۆمەرەكان دژی ئەكەدیەكان جەنگاون ، لەگەڵا ئاشوریەكان دژی بابلیەكان جەنگاون ، لەهەمان كاتیشدا هیچیان بۆخۆیان نەویستووە ، بۆیە مانەوەیان سودی لەزیانی زۆرتربووە .
ئەم ڕاستیە مێژووییە تاڵە بووەتە پێكهاتەیەكی سەرەكی سایكۆلۆجیای تاكی كوردی بۆیە دەبینین ئێستاش كە زەمینە لەبارە بۆ بۆئازادبوونی سڵی لێ دەكاتەوە و پێ‌ی وایە لەژێردەستەیدا ئاسوودەترە ، پێویستە كورد بەهاوكاری خۆی هەوڵا بدات ئیتر لێرەوە ئەو ڕاستیە تاڵەی خۆی قبووڵا بكات و بەسوود وەرگرتن لە هەڵەكانی ڕابردووی خۆی داهاتوو بونیات بنێت ، چی دی تاوانی ژێردەستەیی خۆی نەخاتە ئەستۆی ئەوانی تر ، ئەگەر ئێستا سیستمی جیهانی و بەرژەوەندی زل هێزەكان و حكومەتی شۆڤێنی ناوخۆیی بەربەستە لەهەمبەر دۆزی كورددا ، خۆ لەسەردەمی كۆندا نە ئەو سیستمە جیهانیە بوونی هەبووە و نە شۆڤینیەت ، زل هێزەكانیش كە ئەوكات لەشێوازی ئیمبراتۆریەت دا بوون هیچ بەرژەوەندیەكی هاوبەشیان نەبوو كە كیانی كوردی بتوانێ بیخاتە مەترسیەوە ، ئەم وەڵامانە لەبەرامبەر ئەو واقعەدا زۆر لاوازە .
بۆیە پێویستە لە خاڵێكدا بووەستین و مێژوو پێچەوانە بكەینەوە لەبەرژەوەندی خۆمان ، بۆئەم دەسپێكەش تازە درەنگە ، چونكە دوژمنەكانمان ئێستا فۆرمێكی یاساییان لەبەردایە كە لەلایەن كۆمەڵگای نێودەوڵەتیەوە بەفەرمی ناسێنراوە و ، بەدەر لەوەش لەناو گەمەیەكی قوڵی بەرژەوەندی ( سیاسی و ئابوری ) جیهاندان و هەر مەترسیەك بۆسەر ئەوان بەمەترسیەكی جیهانی دەبینرێ ، هەروەها بەهۆی پێشكەوتنی تەكنەلۆجیای سەربازیەوە تاڕادەیەك خەباتی چەكداری و شەڕی پارتیزانی وەك جاران ڕەواجی نەماوە ، بۆیە تەنها ڕێگەچارە بۆ دەربازبوونمان لەم قۆناغەی تری مێژوو بریتییە لە گفتوگۆ و تەبایی ناوخۆی بە پلەی یەكەم و ، خوێندنەوەی بەرژەوەندییە ئابوریەكانی جیهان بە پلەی دووەم ، چونكە هەرگیز جیهان بەقەد ئێستای خەریكی بازرگانی نەبووە ، هەربۆیە گەلی كورد ئەمجارە زووتر هەستی بە مەترسیەكان كرد و هەرزوو خۆی خستە سەر نەخشەی ووزەی خیهان ، هەرچەندە لە ئیدارەدانی ئەم مەلەفەدا لاوازین و ئەگەر چاكسازی نەكەین ئەوا لەدەستی دەدەین ، چونكە ئەوانی تر لەهەمووشت زیاتر مەبەستیانە كورد لەڕووی ئابوریەوە ژێردەستەبێت ، چونكە نەبوونی ئابوریەكی سەربەخۆ بەدرێژایی مێژوو خەونی سەربەخۆیی دەخاتەر بەر مەترسی گەورە ، هەربۆیە نابێ ئەم دەسكەوتە هەوێنی شكستمان بێت لەئایندەدا ، پێویستە بۆ جیهانی بسەلمێنین كە ئێمە دەتوانین ئیدارەی خۆمان بدەین نەك بەپێچەوانەوە ، چونكە سیستمی جیهانی ئێستا بەدوای دەوڵەتی بەهێزی سێنتراڵیزمدا دەگەڕێ و ، ئەو ناسەقامگیریەی سەدەی بیست و یەك وەك چۆمسكی دەڵێ بەرەنجامی دروستبوونی ( دەوڵەتە شكستخواردووەكان ) ە كە عێراقیش یەكێكە لەو دەوڵەتە شكستخواردوانە ، بۆیە بینیمان بۆ فەترەیەكی زەمەنی دیاریكراو چاوی جیهان لەسەر كوردبوو بەتایبەت ئەزمونی سەركەوتووی لەبوارەكانی ( ئاسایش ، بەرگری ) ئەمەش ئەو دوو خەونە بوو كە ئەمەریكا لەهەریەك لە ( عێراق و ئەفغانستان ) ساڵانێكە خەونی پێوە دەبینێ ، بەڵام لەدوای جەنگ و لەئاشتیدا ئێمە دۆخەكەمان پێچەوانە كردەوە و نەمانتوانی دوای گەمارۆی بەغدا بۆچەند مانگێك خۆمان بژیەنین ، ئەمەش بووە خاڵی لاوازی ئێمە و بەردەوام نەیارانی ئێمە كاری لەسەر دەكەن ، بۆیە هیچ كات بەقەد ئێستا كورد وەك میللەت چاوی لەدەستی بەغدا نەبووە ، لە ڕووی تەبایی و یەكڕیزی ناوخۆیشەوە كەم قۆناغ هەبووە وەك ئێستا كورد ناتەبا و فرە گوتار بێت ، ئەمەش ئەو بەربەستە مێژوویانەن كە دیسان وەك قۆناغەكانی تر ئێمە دەخاتەوە پەراوێز ، بۆتێپەڕاندنی ئەم قۆناغە پێویستمان بەوەیە ( كورد خەریكی بونیاتنانەوەی خۆی بێت ) واز لەترس و دوالیزمەیی بهێنێت و راست و دروست بەرەو مێژوو هەنگاوبنێت ڕووبەڕووی هەموو ئەو ئازارانە بێتەوە كە نەتەوەكانی تر لەمێژوودا توشی هاتوون .
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق