لوتی کێ دەچەقێتە خاکی عێراق؟

ئامادەکردنی: بەڵێن عزەت میکە

یاریدەدەری توێژەری سیاسیی

-

هێشتا گەڕی نوێی ململانێکانی نێوان ئەمریکاو ئێران لەعێراق، نەکەوتبوویەسەر ڕووپەڕی ڕۆژنامەکان، سەرۆکی هەرێمی کوردستان داوای پاراستنی دپلۆماتکاران‌و وەفدە بیانییەکانی لەعێراق کردو ئامادەیی خۆی بۆ یاریمەتیدانی عێراق لەو بوارەدا ڕاگەیاند، دوو ڕۆژ بەسەر تویتەکەی سەرۆکی هەرێمدا تێنەپەڕیبوو، دەنگۆی هەڵهاتنی باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق، لەبەغداوە بۆ هەرێم بڵاوبوویەوە، ئەوەش دوای هەڕەشەکەی پۆمپیۆ بوو، سەبارەت بەداخستنی باڵیۆزخانەکەیان لەبەغدا، لەئەگەری بەردەروامی هێرشی میلیشیاکان بۆ سەریان.

نزیکەی ساڵێکە، بەبەردەوامیى‌و هەفتانە چەندجارێک، باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەعێراق کە بارەگاکەی لەبەغدای پایتەختە دەکەوێتەبەر هێرشی مووشەک‌و کاتیۆشا، هێرشەکان لەشوێنی نادیارەوەو لەلایەن کەسانی نەناسراوەوە ئەنجامدەدرێن، بەڵام پێدەچێت ئەمریکا لای ڕوون بێت کە ئێران‌و میلیشیاکانی لەپشت ئەو هێرشانەوەن.

دوای هەڵبژاردنی کابینەی نوێی حکومەتی عێراق‌و دەستبەکاربوونی مستەفا کازمیی وەکو سەرۆک وەزیرانێکی نوێی نزیک لەئەمریکا، چاوەڕواندەکرا هێرشەکانی سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەعێراق کۆتاییان پێبێت، بەڵام ئەو هیوایە زوو کۆتاییهات، موشەکباران‌و ئاراستەکردنی کاتیوشا بۆسەر باڵیۆزخانەکە بەردەوامبوو، ئەوەش ئەمریکییەکانی نیگەرانکرد.

نێچیرڤان بارزانیی سەرۆکی هەرێمی کوردستان ٢٥ی ئەم مانگە لەتویتێکدا ئەوەی خستەڕوو "بەنیگەرانییەکی زۆرەوە چاودێریی دوایین هێرش‌و هەڕەشەکان دژی ئەرکە دیپلۆماسییەکان‌و بنکە سەربازییەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دەکەین کە عێراقییەکان لە"تیرۆر" دەپارێزن. پاڵپشتی لەهەوڵی سەرکردە عێراقییەکان بۆ رێگەگرتن لەهێرشی زیاتردەکەین‌و ئامادەین یارمەتیدەربین بۆ دڵنیابوونەوە لەئاسایش‌و سەقامگیری لەوڵاتدا".

ئەم تویتەی سەرۆکی هەرێم پەیامێکی پێشوەختەبوو لەبارەی گەڕێکی نوێی ململانێوە کە هیشتا بەتەواوەتی هاوڵاتیان‌و زۆرێک لەسیاسیی‌و چاودێرانیش ئاگاداری نەبوون، بەڵام هێندەی پێنەچوو، ململانێکە قوڵتربوویەوەو میدیاکان زانیارییەکانی گەڕە نوێکەی ئەو ململانێیەیان بڵاوکردەوە.

هەڕەشەکانی ئەمریکا

مایک پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، ٢٦ی ئەم مانگە، پەیوەندی بەمستەفا کازمیی سەرۆک وەزیرانی عێراق‌و بەرهەم ساڵح سەرۆک کۆماری عێراقەوە کردووە، پێیڕاگەیاندوون کە ڕەشنوسی بڕیاری داخستنی باڵیۆزخانەکەیان لەعێراق لەسەر مێزەکەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکادایە، ئەگەر مەترسییەکانی سەر باڵیۆزخانەکەیان کۆتایی نەیەت ئەوا ناچاردەبن دایدەخەن‌و دەست بەلەناوبردنی میلیشیا ئێرانییەکان دەکەن، ناوەڕۆکی ئەم پەیوەندییە، هەندێک لەمیدیا ئەمریکییەکان بڵاویانکردەوە، هێشتا بەفەرمیی لەوبارەیەوە قسەنەکراوە.

ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست هەمان زانیاری بەهەندێک زیادەوە بڵاوکردووەتەوە، ڕۆژنامەکە لەزاری بەرپرسێکی باڵای ئەمریکییەوە قسەیکردوەو دەڵێت:"گوایا بڕیاری ئەمریکا ئەوەیە کە بۆ ماوەی ٩٠ ڕۆژی تەواو باڵیۆزخانەکەی لەبەغدا دابخات، ئەمەش وەکو خۆپارێزیی لەمەترسیی میلیشیا شیعەکان‌و کاردانەوەیان بەرامبەر پلانی نوێی ئەمریکا کە بریتییە لەکۆتاییهێنان بەڕۆڵی ئەو میلیشیایانە".

"لوتیان لەخاکی عێراق دەچەقێنین"

پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی پۆمپیۆ، شیعەکانی عێراقی کرد بەدوو بەشەوە، هەندێکیان سوورن لەسەرئەوەی دەبێت ئەمریکا لەعێراق دەربکرێت، هەندێکیشیان هێمنترن‌و داوای ڕاگرتنی هێرشەکانی سەر باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکەن، ئەمەی دووەم قۆناغێکی نوێیە لەهەڵوێستی لایەنە شیعەکاندا، موقتەدا سەدر، تویتێکی کردووەو ئاماژە بەوەدەکات، هەندێک چەکدار لەژێر چەتری حەشدی شەعبییدا کاری تیرۆریستی‌و تێکدەرانە دەکەن‌و ئەوان بەرپرسن لەبۆردوومان‌و پەلاماردانی باڵێۆزخانەکەی ئەمریکا، حەشدی شەعبی خێرا وەڵامیدایەوە، بێبەری بوونی خۆی لەهێرشەکان ڕاگەیاند، حزبەکەی هادی عامریش کە بەکەسێکی نزیک لەئێران دادەنرێت داوای لەهێزە ئەمنییەکان کرد کاری باشتر بکەن بۆ پاراستنی ناوەندە دپلۆماسییەکان، هێرش‌و پەلاماردانی باڵیۆزخانەی ئەمریکای ڕەتکردەوەو بەکارێکی نەشیاو لەقەڵەمدا.

بەڵام هێشتا ماون ئەوانەی کە بەنزین بەئاگری ململانێکەدا دەکەن، ئەبو عەلی عەسکەری بەرپرسی ئەمنی کەتائیبی حزبوڵڵای عێراق لەوەڵامی پۆمپیۆدا دەڵێت:"لوتی سەربازانی ئەمریکا، لەخاکی عێراقدا دەچەقێنین"، جگە لەویش، ئه‌كره‌م كه‌عبی سكرتێری گشتیی بزووتنه‌وه‌ی نوجەبا (النجبا‌و)ی سه‌ر به‌میلیشیاكانی حه‌شدی شه‌عبی‌ رایگه‌یاند "ئێمه‌ هێشتا چاوه‌ڕوانی هه‌ڵوێستی ره‌سمی سه‌رجه‌م هێزه‌كان ده‌كه‌ین، سه‌باره‌ت به‌بونی مۆڵگه‌یه‌كی سه‌ربازی پێشێلكاری سه‌روه‌ری عێراق كه‌ ئه‌مه‌ریكا به‌ناوی باڵیۆزخانه‌ له‌به‌غدا دایمه‌زراندووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی وێرانكاری‌و خراپه‌كاری له‌عێراق بڵاوبكاته‌وه‌".

دەمێکە بەشێک لەشیعەکانی عێراق بانگەشەی ئەوەدەکەن کە باڵیۆزخانەی ئەمریکا لەعێراق تەنها پێگەیەکی دپلۆماسیی نییە، بەڵکو دامەزراوەیەکی هەواڵگریی‌و سەربازیشە، بەڵام ٢٧ی ئەم مانگە باڵیۆزخانەکە خۆی ئەو ڕاستیەی سەلماندو لەڕاگەیەنراوێکدا دانیشتوانی دەوروبەری باڵیۆزخانەکەی ئاگادارکردەوە کە هەندێک جۆری چەک‌و تەقەمەنی تاقیدەکەنەوەو لەئەگەری بوونی هەر دەنگێکی نەخوازراودا دڵنیاییدا بەهاوڵاتیان.

تارمایی قاسم سولەیمانی بەسەر باڵیۆزخانەی ئەمریکاوە

لەم قۆناغەدا ترسی ئەمریکا لەجێبەجێکردنی ئەو پیلانەیە کە قاسم سولەیمانی پێش کوژرانی داینابوو، بۆ هێرشکردنەسەر باڵیۆزخانەکەیان لەعێراق، میدیا ئەمریکییەکان بڵاویانکردووەتەوە کە هەواڵگریی ئەمریکی زانیاری دەستکەوتووە کە لەماوەی داهاتوودا پەلاماری باڵەخانەکەیان دەدرێت‌و کارمەندەکانی بەبارمتە دەگیرێن، هەر ئەم پیلانە بوو قاسم سولەیمانی بەکوشتندا، چونکە ئەوکاتیش ئەمریکا زانیاری هەبوو سولەیمانی بەنیازی وەها کارێکە.

کۆتایی هەفتەی ڕابردوو، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕاپۆرتێکی پڕ زانیاری بڵاوکردەوە، لەڕاپۆرتەکەدا باس لەوەکرابوو عێراق بووەتە ناوەندێکی گەورەی سپیکردنەوەی پارە بۆ ئێران، ئاماژەی بەوەشکردبوو لەڕێگەی سپیکردنەوەی پارەو بەقاچاخ ناردنی هاوکاری لۆجستی‌و مادیی بۆ گروپە چەکدارەکان، ئێران دەستی هەیە لەبەهێزکردنی گروپە چەکدارەکانی دژ بەئەمریکا لەعێراق، تەنانەت ئێران خۆشی ناتوانێت ئەو ڕاستییە بشارێتەوە، عەلی فەدەویی جێگری فەرماندەی سوپای پاسداران ڕایگەیاند، لەماوەی ١٤ ساڵی ڕابردوودا سوپاکەی نزیکەی ٢٠ ملیار دۆلاری خەرجکردووە، پێشتریش نوسینگەی نەتەوەیەکگرتووەکان‌و بۆ کاروباری سوریا ڕایگەیاندبوو کە سوپای پاسدارانی ئێران ساڵانە نزیکەی شەش ملیار دۆلار خەرجدەکات، شارەزایانیش ئاماژە بەوەدەکەن عێراق‌و سوریاو لوبنان‌و هەندێک وڵاتی تر مەیدانی کارە سەربازیی‌و هەواڵگرییەکانی ئێرانن، لەسەروو هەمووشیانەوە عێراق‌و سوریا.

دانوستانی نهێنیی ئەمریکاو ئێران

گەڕی نوێی ململانێی نێوان ئەمریکاو ئێران لەعێراق لەکاتێکدایە کە هەفتەی پێشوو دەنگۆی ئەوە بڵاوکرایەوە کە هەردوو وڵات بەنهێنیی لەعومان سەرقاڵی دانوستانن لەبارەی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان، بەڵام هەرزوو وەزارەتی دەرەوەی ئێران ئەو دەنگۆیەی ڕەتکردەوەو ئەمریکا تائێستاش بێدەنگی لەو دەنگۆیە کردووە.

ئەم گەڕەی ململانێکە لەکاتێکدایە کە ماوەیەکی کەم لەپێش هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا ماوە، بۆیە هەندێک لەچاودێران پێیانوایە توندبوونەوەی ململانێکە پەیوەندی بەو بابەتەوە هەیەو ترەمپ دەیەوێت وەکو دەستکەوت لاوازکردن‌و فشارخستنەسەر ئێران پیشانی ئەمریکییەکان بدات.

بەڵام زۆرێک لەچاودێران ئاماژە بەوەدەکەن، ململانێکە ڕاستەقینەیەو ئەمریکا بەهەموو توانایەوە هەوڵی لاوازکردنی ڕۆڵی ئێران لەعێراق دەدات، بۆ ئەمەش ستراتیژێکی نوسراوی هەیەو دەیەوێت لەماوەی دوو تا چوار ساڵی داهاتوودا جێبەجێی بکات، ستراتیژەکەی ئەمریکا لەلایەن مارك ئیسپەر وەزیری بەرگریی ئه‌مه‌ریكا لەكۆڕبەندی بەرگریی نیشتیمانی کە سێ مانگ پێش ئێستا لەئەمریکا بەڕێوەچوو ڕایگەیاندووە.

دوو ستراتیژی دژبەیەک

ناوەڕۆکی ستراتیژە نوێکەی ئەمریکا خۆی لەچوار خاڵی سەرەکییدا دەبینێتەوە کە سەرجەمیان بۆ لاوازکردن‌و کۆتاییهێنان بەڕۆڵی ئێرانە لەعێراق‌و ناوچەکە، ئەو چوار خاڵەش بریتین لە:

دامەزراندنی چەند سەکۆیەکیی مووشەکیی نوێ لەعێراق‌و سوریا دژی ئێران.

کردنەوەی چەند بنکەیەکی نوێی سەربازیی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئێران.

جێگیربوونی ١٤ هەزار سەرباز لەناوچەکەدا بۆ وەڵامدانەوەی هەژموونی ئێران.

ڕێگریکردن لەڕووخانی سیستمی سیاسیی‌و حوکمڕانیی لەعێراق.

لەبەرامبەر ئەم ستراتیژەی ئەمریکادا ئێرانیش پلانی خۆی هەیە، ئەوەش لەکۆتا سەردانی فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق بۆ ئێراندا دەردەکەوێت، میدیاکانی ئێران بڵاویانکردەوە کە عەلی شمخانی سکرتێری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانیی ئێران بەوەزیرە عێراقیەکەی وتووە "کوژرانی قاسم سولەیمانی لەبیرناکەین، هەر دەبێت تۆڵەی بکەینەوە، ئەوە سووکایەتی بوو بەعێراق و بەئێران".

چەند مانگ پێش ئێستا دزە بەڕاپۆرتێکی نهێنیی دەزگای هەواڵگری ئیسرائیلی کرا، لەڕاپۆرتەکەدا باس لەئامادەکاری ئێران کرابوو بۆ تۆڵەسەندنەوە لەئەمریکا، ناوەڕۆكی راپۆرتەکە کە بۆ ئەمریکا نێردرابوو باسی لەوەدەکرد، ئێران لەڕێگەی میلیشیاکانییەوە پلانی داناوە هێرشبکاتەسەر چەند باڵیۆزخانەیەکی ئەمریکا لەوڵاتانی جیاجیای جیهاندا، ڕاپۆرتەکە عێراق‌و سوریاو تورکیا لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست‌و چەند وڵاتێکی ئەمریکای لاتینی دەستنیشانکردووە کە مەترسی ئەوەیان تێدایە میلیشیا ئێرانییەکان زیان بەبەرژەوەندی‌و دپلۆماتکارو سەربازانی ئەمریکا بگەیەنن.

کۆی ئەم ململانێی ئاڵۆزیانە لەسێ ئەگەری سەرەکییدا کۆتاییان دێت، ئەوانیش بەردەوامیی ململانێی نێوان ئێران‌و ئەمریکا بەمشێوەیەی کە ئێستا لەئارادایە، ئەگەری دووەم بریتییە لەکۆتاییهاتن یان لاوازبوونی تەواوەتی ئێران‌و نەمانی ڕۆڵی لەعێراق، ئەگەری سێیەمیش بریتییە لەدەرکردنی هێزەکانی ئەمریکا یان ناچارکردنی ئەمریکا بەکشانەوە لەعێراق، کە ئەمە هەمان ئەو سیناریۆیەیە کە بەرپرسە باڵاکەی حزبوڵای عێراقیی پێی دەڵێت "چەقاندنی لوت بەخاکی عێراقدا".

بەگوێرەی ڕاپرسییەک کە هەفتەی پێشوو لەکوردستان ئەنجامدراوەو یەکێک لەپرسیارەکانی ئەوەیە "ئایا داهاتووی ململانێی ئەمریکاو ئێران بەچی دەگات" ڕێژەی %41ی هاوڵاتیان پێیانوایە ململانێکە بەو شێوەیەی ئێستا بەردەوامدەبێت، 29% پێیانوایە ئێران لاوازتر دەبێت، 21% پێشبینی ڕووخانی ئێران دەکەن لەئەنجامی ململانێیدا لەگەڵ ئەمریکا، تەنها 9% پێیانوایە ئێران لەم ململانێیەدا بەهێزتر دەبێت.

زۆرێک لەچاودێرو شارەزایان پێیانوایە، ململانێکە بەهەر ئاسارەتەیەکدا هەنگاو بنێت دواجار لەعێراق‌و سوریادا یەکلایی دەبێتەوە، واتە هەریەک لەو دوو لایەنەی ناو ململانێکە سەربکەون دەبنە یاریکەری سەرەکی لەگۆڕەپانی سیاسیی عێراق‌و هەریەک لەوانیش لەململانێکەدا لاوازببێت‌و بشکێت، "لوتی لەخاکی عێراق دەچەقێت".