ئەمیری کۆمەڵی ئیسلامی لە هەڤپەیڤینی لەگەڵ رووداو باسی لە ڤایرۆسی کۆرۆنا، هێرشەکانی تورکیا، پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا، پەیوەندی کۆمەڵ لەگەڵ تورکیا و ئێران، هەڵبژاردنی پێشوەختە، بارودۆخی حیزبەکەی و پەیوەندییەکانیان لەگەڵ پارتی و یەکێتی، پەیوەندییان لەگەڵ حیزب و لایەنە ئیسلامییەکانی دیکە و چەند بابەتێکی دیکەی ناوخۆیی کرد.
عەلی باپیر باسی لە پاشگری ئیسلامیی بە حیزبەکەیەوە کرد و گوتی، "من پێموایە لەم بارودۆخەدا بۆ بڕینی بەهانە و بیانووی خەڵک، کەسانێک کە ناحەزن بە تەوژمی ئیسلامی، چۆن بیانووی ئەو خەڵکە ببڕدرێت و چۆن کارێکی وا بکەین کە نەتوانن تەشقەڵەمان پێ بکەن وا بکەین باشە. من پێموایە ئەگەر ئەم پاشگری ئیسلامیە پاساو و بیانویەک بداتە دەست لایەنێک، واباشە لای ببەین".
دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ عەلی باپیر، ئەمیری کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان:
رووداو: با لە کۆرۆناوە دەستپێبکەین، چۆن خۆتان لە کۆرۆنا دەپارێزن؟ نوێژی بەکۆمەڵ دەکەن؟ تاوەکو ئێستا چەند ئەندامی کۆمەڵ بە کۆرۆنا گیانیان لەدەستداوە؟
عەلی باپیر: (الحمدلله وصل الله تعالی وسلم وبارك علی رسول الله محمد واله المهتدین بهداه من الصحب والازواج والقاربە والتابعین لهم باحسان الی یوم لقا‌و الله) دووبارە بەخێربێن كاك هەوراز خۆشحاڵم بەدیدارتان خۆت و هاوكارانت، بەنیسبەت كۆرۆناوە من هەر لە سەرەتای سەرهەڵدانی ئەو پەتایەوە چەند شتێكم نووسی بە سێ جار نووسیم، بەڵام لە یەك خاڵدا، ئەوەی پێموایە ئەوەی پێویستبوو ئەوكاتە گوتم و ئەوەی كە تێبینی و سەرنجەكانی ئێمەیان وەرگرتبێت پێموایە لێی بەهرەمەند بووە، چونكە لە سەرەتاوە خەڵكێكی زۆر هەبوونی نەخۆشییەكی وایان بە شتێكی ئەفسانەیی دەزانی، بە شتێكی ناڕاستیان دەزانی، پێیانوابوو كە ئەوە هەر پڕوپاگەندەی حكومەتە، بەڵام دەمانزانی كە شتێكی جیددیە، بەنیسبەت خۆپارێزی لە پەتای كۆرۆنا ڤایرۆسی كۆڤید 19 ئەوە هەر پەتا و هەر نەخۆشییەكی دیكە كە درم بێ بە عەرەبی پێیدەڵێن معدی كە لە كەسێكەوە بۆ كەسێك بتەنێتەوە بگرێتەوە، ئەوە واجبێكی شەرعییە، پێغەمبەری خاتەم صلی الله علیە وسلم بە نیسبەت ئاژەڵانەوە، كە كەسێك كە ئاژەڵەكەی تووشی نەخۆشی بووە نابێت بیبا بۆ لای ئاژەڵی كەسێكی دیكە كە ساغە دەفەرمووێت (لا یردن ممرج علی مصح) بە كەسێك كە ئاژەڵەكانی نەخۆشن ئاژەڵەكانی تێكەڵ نەكات لەگەڵ یەكێك كە ئاژەڵەكانی تەندروست و ساغن، بە نیسبەت ئەوەی كاتی خۆی نەخۆشی تاعون هەبووە فەرموویەتی ئەگەر بیستتان ئەو وەبا و نەخۆشییە لە شارێك بوو مەچنە نێوی، ئەگەر لەوێش بوون كە ئەو نەخۆشیە لەوێ تەنیبوویەوە لێی مەچنەدەر، بەڵكو فەرموویەتی هەركەسێك تەبعەن ئەهلی ئیمان بێ و خۆڕاگربێ پاداشتەكەی لای خودا حیساب بكا و بمرێ و نەڕوات و بەجێی نەهێڵێ ئەو شوێنە بۆئەوەی بڵاونەبێتەوە، ئەوە پلەی شەهیدی هەیە بۆ ئەو كەسەی كە ئەهلی ئیمان بێ، بەنیسبەت منەوە من هەر لە سەرەتاوە خۆپارێزیم كردووە بەپێی توانای خۆم، بەڵام خۆپارێزیەكە زیاتر لەوەدا بووە لە دووری لەڕووی كۆمەڵایەتییەوە و تەوقەنەكردن من پێموایە ئەوەیان زیاتر كاریگەرە.
رووداو : نوێژەكانت بەكۆمەڵ دەكەیت؟
عەلی باپیر: نوێژەكانم لەگەڵ حیمایەكانم بەكۆمەڵ دەكەین، چونكە كۆمەڵێكی دیاریكراوین، بەڵام ئەویش جاری وایە لێك دووردەكەوینەوە، بەڵام ئێمە نوێژەكەمان بەڵێ هەر بە كۆمەڵ كردووە، بەڵكو نوێژی هەینیش هەر لێرە دەكەم.
رووداو: بەڵام هەر لە مەكتەبی خۆت؟
عەلی باپیر: هەر خۆمان بەڵێ
رووداو: واتە ناچنە مزگەوت؟
عەلی باپیر: نا ناچینە مزگەوت و هەر لێرە نوێژەكانی خۆمان بەكۆمەل دەكەین و نوێژی جەژنمان هەر لێرە بەیەكەوە كردووە لەگەڵ حیمایەكان و چەند كەسێكی دیكەش هاتن، بەڵام ئەوانەش كە دێن بە ئیحتیات و بەدووربینییەوە دێن، من بۆ خۆم دەمامكم نەبەستووە و دەستكێشم لەدەست نەكردووە نەك لەو رووەوە كە بە خەڵك بڵێم خۆبپارێزن، دیارە دەبێت خۆشم خۆ بپارێزم، خۆشم پاراستووە، بەس من پێموایە خۆپاراستنەكە زیاتر لەڕووی تێكەڵیی كۆمەڵایەتییەوە دەبێ ئینسان وریابێ، چونكە ئەو نەخۆشیە ڤایرۆسە، تەبعەن زۆر گچكەیە، زۆر وردە، یەكێك شارەزا بوو دەیگوت مامۆستا ئەگەر هەموو ئەو خەڵكانەی ئەو ڤایرۆسەیان هەڵگرتووە ڤایرۆسەكان هەموو كۆبكەیەوە نازانم دەكاتە 5 گرام شتێكی ئاوا، یەعنی كەوچكێكی چێشت ناكا، كەواتە زۆر زۆر بچووكە من پێموایە ئەو دەمامكانە كە دەبەسترێ هەرچۆن بێ ئەو ڤایرۆسە ئەوەندە بچووكە دەتوانێ لە كونەكانیەوە بچێ.
رووداو: هیچ ئەندامێكی كۆمەڵی ئیسلامی لە كوردستان گیانی لەدەستداوە بە كۆرۆنا؟
عەلی باپیر: بەڵێ هەندێك مامۆستامان و هەندێك خەڵكی دیكە، كەسانێكیشمان ئێستا چارەسەریان بۆ دەكرێ، بەڵام كەمتر، یەعنی بە ژمارەیەكی كەم، هەڵبەتە هەندێكیش هەبوو كە وەفاتی كردووە، خوای پەروەردگار بە شەهیدی وەرگرێ، ئێ گرفتی دیكەشیان هەبووە، كێشەی دیكەشیان هەبووە، ئێستا پێویست ناكات ناوی كەس بێنم، بەڵێ برایەكمان موالید 74 یان 75 بوو، بەس واپێدەچێ گرفتی پێشووتریشی بووبێ، ئەو نەخۆشیە زیاتر زەفەر بەوانە دەبات كە كێشەی تەندروستیی پێشتریان هەبێ لە سینەیاندا، لە گورچیلەیاندا، لە دڵیاندا و شەكرەیان هەبێت، زیاتر زەفەر بەوانە دەبات، ئەوانە زیاتر دەتوانێ لە جەستەیان تەشەنەبكات.
رووداو: دۆخی باشووری کوردستان چۆن دەبینن؟ دۆخی ئابووری خراپە، رێککەوتنی تەواو لەگەڵ عێراق نییە، بارودۆخی عێراق و ناوچەکەش شڵەژاوە. باشووری کوردستان بەرەو کوێ دەڕوات؟
عەلی باپیر: ئەگەر لەسەر ئەو ریتمەی كە ئێستا لەسەریەتی، بەردەوام بێ، ئاكامەكەی باش نابینم، لەلایەكەوە وەكو جەنابت ئاماژەت پێدا، ژیان و گوزەرانی خەڵك رۆژ بە رۆژ قورس دەبێ و زەحمەت دەبێ، زۆربەی خەڵك، كەمینەیەكی بەهرەمەند لە پارەی حەرام و لە داهاتی ئەو وڵاتە كە بە گەندەڵی لێی بەهرەمەندن و خەڵكێكیشیان لەخۆوە پێچاوە، ئەوانە گرفتیان نییە، بەڵام زۆرینەی خەڵك گرفتێكی جیددیی هەیە لەڕووی ژیان و گوزەرانەوە، لەڕووی ئابوورییەوە، پاشان ئەوە هەمووی بەلایەك، لەڕوویەكی دیكەوە و لەڕووی سیاسی، بەداخەوە كە هەردوو هێزی حوكمڕانی ئەم وڵاتە پارتی و یەكێتی ناتەبان، بەڵكو بەداخەوە دەڵێم، زۆرجار لە كۆبوونەوەی تایبەتیشدا قسەی دڵسۆزانە دەكەین بۆ هەر كەسێك كە بیبینین كردوومانە، بەداخەوە كە زۆر لە بەرپرسانی ئەو دوو حیزبە یان ئەوانەی بڕیاری فیعلییان بەدەستە نەیانتوانیوە كە لە گرێوگۆڵە مێژووییەكان بێنەدەر، زۆریان لە مێژوودا دەژین.
رووداو: بۆ ئەو ناكۆكییە، ساردییەكەی ئەمدواییەی نێوان یەكێتی و پارتی هیچ هەوڵتاندا كە كۆببنەوە و ئەو ساردیە نەهێڵن لە نێوانیاندا؟
عەلی باپیر: ئێمە كەسێك پەیوەندیی پێوەكردین قسەی خێرمان كردووە پێشنیارمان بۆ كردوون، لەگەڵ سەرۆكی هەرێم، لەگەڵ قۆڵی یەكێتی، لەگەڵ كاك فازڵ میرانی و لەگەڵ هەر كەسێك، یەعنی لە بەرپرسانی پارتی و یەكێتی.
رووداو: سەرۆكی هەرێمی كوردستان نێچیرڤان بارزانی بەمدواییە هەوڵیدا كە ئەو ساردیەی هەبوو نەهێڵێ، لایەنە سیاسیەكانی چەند جارێك لە سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان كۆكردەوە، چۆن لەو هەوڵانە ئەڕوانی؟
عەلی باپیر: وەڵا ئەو كۆبوونەوانە زۆر باش بوون، ئەو كاتە دەستخۆشیشمان لێكرد و كۆبوونەوەكان باش بوون، ئەو كاتە بارودۆخەكە زۆر هێور ببوەوە، یەكدیمان دەبینی، بیروڕای خۆمان پێكەوە دەگۆڕییەوە، هەڵوێستێكی یەكگرتوومان دەنواند لەگەڵ بەغدا، لەگەڵ ئێران، لەگەڵ ئەملا، لەگەڵ ئەولا، شتێكی باش بوو، هەندێك شت كە هەر بەناوی سەرۆكایەتیی هەرێمیشەوە بڵاودەكرایەوە كاك نێچیرڤان سەرۆكی هەرێم راوێژی لەگەڵ ئێمە دەكرد، ئەوە شتێكی باشە، عاقڵ ئەو كەسەیە بە عەقڵی خەڵك خۆی دەوڵەمەندكا، جەنابت پرسیارت كرد كە ئایا باشووری كوردستان ئەگەر لەسەر ئەو شێوەی ئێستا لەڕوویەكەوە كە بارگرژی سیاسی هەیە لەجیاتی تەبایی سیاسی، لەڕوویەكەوە كە قەیرانی ئابووری هەیە، وەكو گوتم بۆ زۆرینەی خەڵك، بۆ كەمینەیەك نا، لەلایەكی دیكەوە لەڕووی ئەمنییەوە خەڵكێك دەیەوێ خۆپێشاندان بكا رێی لێدەگیرێ، هەندێ جاریش كە خۆپێشاندان دەكرێ بەلاڕێدا دەبرێ، وە هەندێجار خۆپێشاندان دەكرێ كاری وادەكرێ كە خودی خۆپێشاندان دەكەوێتە ژێر نیشانەی پرسیارەوە وەكو ئەوەی لە هەڵەبجە روویدا، ئەوە بەنیسبەت نێوخۆی هەرێم، بەنسبەت لەگەڵ بەغداش، دیارە تاوەکو ئێستا نەگەیشتوونە ئەنجامێكی روون و خەڵك، ئێ ماندوویە، خەڵك بێزارە.
رووداو: چۆن لە نیازی مستەفا كازمی ئەڕوانی لە بەرامبەر هەرێمی كوردستان؟
عەلی باپیر: راستیەكەی من مستەفا كازمیم نەبینیوە راستەوخۆ، بەڵام لە بەرپرسانی خۆمانم بیستووە كە بە چاكە باسیان دەكرد، هەم لە دكتۆر بەرهەم سەرۆكی كۆمار، هەم لە كاك نێچیرڤان سەرۆكی هەرێم و لە خەڵكی دیكەشم بیستووە كە تێكەڵییان لەگەڵی هەبووە، ئومێدی خێریان پێی هەبوو، بەڵام چۆن دەردەچێ دەبێ جارێ دەرفەتی بدەینێ، بزانین داخوا چی دەكا و چۆن دەكا.
رووداو: ئەوەندەی كە تۆ لە دۆخەكە بڕوانی، چۆن دەردەچێ؟ باش دەردەچێ؟
عەلی باپیر: ئومێدم وایە باش دەرچێ، ئومێدم وایە، بەڵام جارێ ناتوانم بڵێم باش دەردەچێ چونكە مستەفا كازمی هەر خۆی نییە، لەلایەكەوە هێزە هەرێمییەكان كاریگەرییان هەیە لەسەر وەزعی عێراق، لەلایەكەوە هێزە دوورەكان، بەتایبەت ئەمریكا و ئەوروپا، بۆیە دەبێ تەماشا بكەین بزانین بەرەو چ ئاقارێك دەچێت و ئەو زەخت و فشارانەی كە دێنە پێشی، ئەو كۆسپ و لەمپەرانەی لەبەردەمیدا دروستدەكرێن، و پاشان خۆشی، داخوا بە فیعلی نیەتی هەیە كە چاكسازی بكرێ لە عێراقدا یان ئەویش هەندێ شت دەكا بۆ بەرچاوی خەڵك و سەرنج راكێشانی خەڵك و بۆ دوای كاتی هەڵبژاردنەكان بەكەڵكی بێتەوە، یەعنی دەبێ تەماشا بكەین بەڕاستی پێموایە جارێ ماویەتی هەڵسەنگاندنێكی جیددی بۆ بكەین.
رووداو: چۆن دەڕواننە هێرشەکانی تورکیا لەنێو خاکی باشووری کوردستان بۆ سەر بنکەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان، هەروەها فراوانبوونی هەژموونی تورکیا لە لیبیا و سووریا و لوبنان و عێراق لەنێو سوننەکاندا؟
عەلی باپیر: ئەمن پێموایە هەر دەوڵەتێك چ توركیا چ ئێران چ ئەمریكا چ هەر دەوڵەتێكی دیكە بە ئەندازەی ئەوەی كە مافی خەڵكی دیكە پێشێل نەكا حەقی خۆیەتی هەوڵدا دەسەڵاتی خۆی فراوانكا، بەڵام لەسەر حیسابی خەڵكی دیكە نا وە لەسەر حیسابی خستنە ژێر كۆنترۆڵكردنی خەڵكی دیكە نا وە لەسەر حیسابی ئابووری و ئیدارەدانی خەڵكی دیكە نا، توركیا راستە دەوڵەتێكی دراوسێیە وە بەنیسبەت بۆمبابارانكردن و تۆپبارانكردن یاخود قەسفكردنی سنوورەكانی باشووری كوردستان، بە تەئكید ئێمە پێمان ناخۆشە، وە جێی نیگەرانییە، خەڵكێكی زۆر دەربەدەر و ئاوارە دەبێ، بەڵام كاتێك ئێمە كە ئەو تۆپباران و قەسفە دەبینین، دەبێ ئەوەش ببینین، یەعنی بەشێوەیەكی بابەتیانە ئەگەر تەماشایكەین، ئەویش دەڵێ من بیانوو و پاساوم هەیە، هێزێك بەهرەمەندە لە باشووری كوردستان، دێ زیان لە من دەدا، وەزعی عێراقیش خۆتان دەزانن، پێموایە ئەوە حكومەتی ناوەندییە پابەندە بەوەی كە سنوورەكانی خۆی كۆنترۆڵكا و بیانپارێزی، ئێ سیادەی خۆی بەسەر عێراقەوە قایمكا، ئێ كە تائێستا حكومەتی ناوەندی بەو شێوەیە نییە ئەوەی نەتوانیوە، بۆیە لە ئەسڵی تۆپبارانی ناوچە سنوورییەكان و ئاوارەبوونی خەڵك، بێگومان ئێمە نیگەرانین و پێمان ناخۆشە و پێمانوایە كە توركیاش ئەوە چەند ساڵە مەنتیقی هێز بەكاردێنێ لەگەڵ نەیارەكانی خۆی لەگەڵ پەكەكە بەتایبەت، پێشمانگوتوون پێمانوایە كە ئەگەر ئەوانیش وە لایەنی بەرامبەریش، پەكەكەش، بیربكەنەوە لە مەنتیقێكی دیكە لۆژیكی هێز واز لێبێنن بگەڕێنەوە بۆ هێزی لۆژیك، ئێ دابنیشن پێكەوە گوێ بۆ یەكدی بگرن ئەمن ئەوە بەڕاست و بە دروست دەزانم، وەكو كاتی خۆی رەجەب تەیب ئەردۆغان وە ئاكپارتی هەوڵێكی وایان بەدەستەوەبوو، بەڵام دوایی بەداخەوە كە فەشەلی پێهێندرا، عەبدوڵڵا ئۆجەلانیش هەر هاتبووە سەرخەت و جێی دڵخۆشی بوو، ئەو كاتی ئێمە دەستخۆشیمان لێكردن، بەڵام دوایی لەبارچوێندرا، نازانم.
رووداو: پەكەكە رەچاوی دۆخی هەرێمی كوردستانی كردووە؟
عەلی باپیر: وەڵا ئەگەر رەچاوی كردبا بەو شێوەیە نەدەبوو، نا پێموایە رەچاوی نەكردووە، بۆیە پەكەكەش وەكو هێزێكی كوردستانی بەڵێ ئەویش داوای ماف دەكا بۆ بەشێك لە خەڵكی كوردستان، باكووری كوردستان، بەڵام نابێ بۆ شتێك كە ئەگەری هەیە پەیدا ببێ، شتێك كە واقیعە لەبەین بچێ، هیچ كەسێك سەودای واناكا.
رووداو: پەیوەندیتان لەگەڵ پەكەكە چۆنە وەكو كۆمەڵ؟
عەلی باپیر: وەڵاهی پەیوەندییەكی وامان نییە، یەعنی هەڵبەتە جارجار كاتی خۆی، وەڵا ئێستا كەمتر، جارجار عیلاقاتیان هەبوو، دەهاتن بۆ لامان، بەڵام ماوەیەكی زۆرە، چەند ساڵێكە، نەهاتوون.
رووداو: ئەی لەگەڵ توركیا؟
عەلی باپیر: لەگەڵ توركیاش لەرێی كۆنسوڵەوە جارجار سەردانمان دەكەن وە ئێمەش جارجار ئەگەر بچین بۆ توركیا هەندێك لە بەرپرسانمان بینیون، دەتوانین بڵێین جۆرێك لە سەلام و كەلام هەیە لەگەڵ ئەوانیش و لەگەڵ پەكەكەش وەكو هێزێكی كوردستانی، بەڵام بەراستی من هەم گلەییم لە توركیا هەیە كە وەكو گوتم هەر زیاتر هەوڵدەدا بە لۆژیكی هێز كێشەكەی چارەسەربكا، وە گلەییشمان لە پەكەكە هەیە كە رەچاوی بارودۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان ناكا، ئەوانیش پێویستە چاو بە سیاسەتی خۆیاندا بگێڕنەوە چاو بە كار و كردەوەی خۆیاندا بگێڕنەوە، وە من پێشموایە ئەو میللـەتە كوردەی ئێمە، هەموو ئەوانەی كە خەباتی رزگاریخوازی دەكەن، دەبێ پێكەوە لێكتێگەیشتنیان هەبێ، دانیشتنیان هەبێ، پێكەوە راوێژیان هەبێ، وە هیچ كامێكیان لە بەشێكدا كارێكی وا نەكا بەشەكەی دیكە زەرەرمەندبێ وە لەسەر خاڵە هاوبەشەكان پێكەوە هاوكاربن وە هەركامێكیشیان تایبەتمەندیی ئەوی دیكە بپارێزێ.
رووداو: ئەمریکا گوشارەکانی لەسەر ئێران زیاترکردوون و قاسم سولەیمانیشی کوشت. باوەڕدەکەی ئەمریکا وەکو رژێمی سەددام هێرشبکاتە سەر کۆماری ئیسلامیی ئێرانیش؟
عەلی باپیر: ئەمریكا خۆی ئیعلانی كردووە كە نایەوێ، هەر ئەو كاتەی كە قاسم سولەیمانیشیان كوشت گوتیان ئێمە نامانەوێ كۆماری ئیسلامی بڕوخێنین، بەڵام دەمانەوێ وای پێبكەین یا وای لێبكەین كە ئەو كەڵكەڵەی هەیەتی لە وڵاتانی دیكە، خستنەژێر هەژموونی خۆ، ئەوە واز لێبێنێ، ئەمریكا تائێستا وایان گووتووە بەڵام..
رووداو: هەوڵەكانی ئەمریكا لەمبارەوە و گوشارەكانی ئەمریكا بۆ سەر ئێران سەركەوتوو بوون؟ یەعنی پەل و پۆی ئێرانی كردووە لە ناوچەكە؟
عەلی باپیر: وەڵاهی كاریگەریی هەبووە، بێگومان، چونكە دیارە ئێران بە ئابوورییەكەی دەتوانێ هاوكاریی ئەو لایەنانە بكا كە سەربەخۆین لە یەمەنە لە سووریایە لە لوبنانە لە هەر شوێنێك هەیە، لە كوردستان لە عێراق لە هەر جێیەك هەیە، بەڵام ئێران ئێستاش لەسەر پێی خۆی وەستاوە وە پێموایە كە لەڕووی ئابوورییەوە وەكو من جارجار بەرپرسانیان دەبینم دەڵێن، ئەوە وای لێكردین كە ئێمە زیاتر بیربكەینەوە لە خودكەفائی، واتا خۆمان لەسەر پێی خۆمان بوەستین، وە ئێستا ئیعتیمادی كەمتریان لەسەر نەوتە، واتە ئەو زەبرانە، ئەو گوشارانەی ئەمریكا، بەڵێ لەلایەكەوە زەخت و گوشاری ئێرانی لەسەر ناوچەكە سوككردووە، بەڵام لەلایەكی دیكەشەوە بۆتە هۆی ئەوەی كە ئێرانییەكانیش بیربكەنەوە لە ئەڵتەرناتیڤی دیكە، لە بەدیلی دیكە، بۆئەوەی خۆیان بهێڵنەوە.
رووداو: پەیوەندیتان ئێستا لەگەڵ ئێران چۆنە؟ كاتی خۆی كە لە خورماڵ بوون، پەیوەندیتان زۆر باشبوو؟
عەلی باپیر: وەڵاهی ئاساییە، یەعنی وەكو هەموو لایەنە كوردستانییەكان كە ئێمەش نووسینگەیەكمان هەیە لە تاران و هەموو لایەنەكان هەر هەیانە، تەبعەن نووسینگەی هەرێم لەوێ كە هەیە تەعبیر لە هەمووان دەكا، ئەو ئەندامەی ئێمەش لەوێ ئەندامێكە، جارجاریش كۆنسوڵیان دێت یەكتر دەبینین.
رووداو: هەر لەو ئاستە یان..؟
عەلی باپیر: وەكو كۆنسوڵی وڵاتانی دیكە، هی توركیاش دێ و هی وڵاتانی دیكەش، جارجار هەموویان دەهاتن، وڵاتانی عەرەبی و وڵاتانی ئەوروپی و ئەمریكا و هی رووسیا و هی یابان و ئەوانە هەموویان هاتوون بۆ لامان كەم و زۆر.
رووداو: زۆرجار دەگوترێ ئێران هاوكاریی هەندێك لە هێزەكانی كوردستان دەكات، یەكێك لەو هێزانەی، لەو حیزبانەی كە ناوی دێت كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستانە، هیچ هاوكارییەكی دارایی لە ئێران وەردەگرن؟
عەلی باپیر: نەخێر، كاتی خۆی ئێران یارمەتیی هەموو ئۆپۆزیسیۆنی عێراقی دا، وە ئۆپۆزیسیۆنی كوردستانیش بەتایبەت، یەعنی هەموو هێزەكان، بەتایبەتی پارتی و یەكێتی پشكی شێریان پێدەبڕا، ئێستاش ئێران بۆ خۆشی بارودۆخی ئابووریی وانییە كە هاوكاریی خەڵك بكا، بە بۆچوونی من نەخێر، ئێمەش هێزێكین، وە پێشمانەوە دیارە ئێمە چۆن بەڕێوەدەچین.
رووداو: ئێستا سەرچاوەی داهاتتان چییە؟
عەلی باپیر: وەڵا نەمر نەژی بەڕێوەدەچێ، وەڵا سەرچاوەی داهاتمان ئەگەر خەڵكێكی خێرخواز یاخود پەرلەمانتار و وەزیر و خەڵكی خانەنیشینمان لێیان ببڕن، یان خەڵكێكی خێرخواز لەوە زیاتر نیمانە.
رووداو: ئێوە بارەگاتان لە کەرکووک هەیە، چوار ساڵیش لە پەرلەمانی عێراق بووی و ماددەی 14 هەروەکو خۆی ماوەتەوە. کەرکووک و ناوچە دابڕاوەکان رۆیشتن یان دەگەڕێنەوە سەر کوردستان؟
عەلی باپیر: وەڵاهی بەداخەوە ئێمە زۆرجار ئەو پەندە كوردیەمان لەسەر ئەچەسپێ، دەڵێ، هیوایە كارێك بەخۆی دەكا، دوژمنی ناتوانێ پێیبكا، ئێمە كەركووك و ناوچەكانی دی بەهۆی هەندێ هەڵەی خۆمانەوە بەو شێوەیەمان لێكردن كە لێیان هات، بۆیە ئێمە زۆرجار دڵسۆزانە گوتوومانە، رەخنەی دڵسۆزانەمان گرتووە كە با ئاوا نەكەین، ئەگەرنا ئاوامان لێدێ، وەڵاهی بە قسەیان نەكردین و باجەكەشمان داوە، وەڵاهی من پێموایە ئەوە دەگەڕێتەوە سەر ئێمە لە هەرێمی كوردستان کە چۆن دەبین و پەیوەندیمان لەگەڵ بەغدا چۆن دەبێ، لێرە تا چ راددەیەك تەبایی سیاسی دەبێ، تا چ راددەیەك لەڕووی ئابوورییەوە كێشە و گرفتی خەڵك چارەسەردەبێ، تا چ راددەیەك ئەو هەرێمە خاوەنی شكۆ دەبێ، شكۆ یەعنی هەیبەت و شكۆی دەبێ، هەیبەت و شكۆی ئەو هەرێمە بەستراوەتەوە بە دامەزراوەكانیەوە، بە پەرلەمانەوە، بە حكومەتیەوە، بە دەسەڵاتی دادوەرییەوە، بە حكومەتە خۆجێكانەوە، لە سەرووی ئەوانە، بە تەبایی سیاسییەوە، ئەگەر ئێمە لێرە خاوەنی شكۆ و هەیبەت و دەسەڵات بین، بێگومان لە بەغداش باشتر دەتوانین مامەڵە بكەین.
رووداو: ئێستا ئەو شكۆیە نییە؟
عەلی باپیر: ئەو شكۆیە زۆر لەكەداربووە، ئەو شكۆیە زۆر لێی كەمبووەتەوە، ئەو شكۆیە ئێستا لەگەڵ ئەوەی پێش ریفراندۆم زۆر جیایە، هەموو كەس دەزانێ لە شكۆی هەرێم زۆر داشكاوە ئێ هەر پێش ریفراندۆمیش خۆت ئاگاداری حكومەتمان ئیفلیج كرد، پەرلەمانمان پەكخست، سەرۆكی پەرلەمانمان دەركرد، یەعنی ئەوە هەمووی شكۆ شكاندنە، وە دەسەڵاتی دادوەری كە ئەو هەموو دەستی حیزبی و گرووپ و شتانەی تێدەخرێ، كە هەڵبەتە من دەزانم حاكم و قازیی باش و دادگەری وامان هەن كە پیشەییانە كاردەكەن، بەڵام بەڕاستی حیزب دەستی وەرداوەتە هەموو شتێك، جا من پێموایە بە ئەندازەی ئەوەی كە لێرە شكۆی خۆمان دەپارێزین بە سەلامەتی دامەزراوەكان وە بە گێڕانەوەی ئیعتیبار و شكۆ بۆیان، وە پاشان لەگەڵ بەغداشدا مامەڵەیەكی وەكو هەرێم مامەڵە دەكەین، ئێستا وەكو حیزب مامەڵە دەكەین، پارتی دەچێ قسەی خۆی دەكا، یەكێتی قسەی خۆی دەكا، لایەنێكی دیكە قسەی خۆی دەكا، دەبێ ئێمە وەكو هەرێمی كوردستان قسە بكەین، ئەوكاتە وە لێرەش وەكو هەرێمی كوردستان مامەڵە بكەین، لەگەڵ خەڵكی خۆمان، لەنێو خۆماندا، نەك وەكو دوو ئیدارە، ئەوكاتە بێگومان پێموایە حورمەت و ئیعتیباری زیاترمان بۆ دادەنێ، ئەو كاتە چارەسەری كێشەی ناوچە دابڕاوەكان یان كێشە لەسەرەكان كە لە دەستووردا وا هاتووە، هەروەها لە زمنیشیدا كەركووك و ناوچەكانی دی ئەوكاتە ئاسانتر چارەسەر دەبێ، نا من پێموانییە بڵێی لەدەستچوو، بەڵام گێڕانەوەشیان ئاسان نییە.
رووداو: عێراق بڕیاری هەڵبژاردنی پێشوەختی داوە. هەوڵیش هەیە بۆ دروستکردنی لیستی فراوان. هیچ لایەن و کەسایەتییەک گفتوگۆی سەرەتایی بۆ بەشداریکردن لە لیستێکی فراواندا لەگەڵ کردوون؟
عەلی باپیر: ئێمە نەخێر تائێستا لەوبارەوە نەدوێندراوین لە هیچ لایەكەوە.
رووداو: پێتوایە هەڵبژاردنی پێشوەختە دەكرێ لە عێراق؟
عەلی باپیر: دەگونجێ بكرێ مادام ئەگەر ئیرادەیەك هەبێ، واقیعەكەش وا بخوازێ، وە ئیرادەیەكی جیددیش هەبێ، پێموایە لەمپەرێك نییە لەبەردەمدا، بەڵام بێگومان زەمینە بۆخۆشكردنی دەوێ.
رووداو: هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەگەر بكرێ ئەو كێشانەی كە ئێستا بەرەوڕووی عێراق بوونەتەوە و بەرۆكی عێراقیان گرتووە چارەسەریان دەكا؟
عەلی باپیر: پێموانییە، نەخێر پێموانییە، ئێمە هەڵبژاردن.. خۆ واقیعەكە چۆنە، ئەوپەڕی هەندێك لە هاوكێشەكان دەگۆڕێن، ئەویش ئەگەر هەڵبژاردنێكی پاك و چاك بكرێ، نەك وەك هەڵبژاردنەكانی رابردوو.
رووداو: لەو باوەڕەدای ئەگەر هەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق کرا، پێویستە لە هەرێمی کوردستانیش بکرێت؟
عەلی باپیر: ئەگەر لەسەر ئاستی عێراقدا بكرێ، پێموایە لە هەرێمی كوردستاندا پێویستترە بكرێ، چونكە ئێمە لێرە كێشەمان ئەگەر لە حكومەتی نێوەندی زیاتر نەبێ، كەمتر نییە، بۆیە لێرە پێویستترە بكرێ، بەڵام هەڵبژاردنێك، هەڵبژاردنێكی وا نا كە پێشوەخت ئەنجامەكانی دیاریكرابێ.
رووداو: کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان بەنیازە کەی کۆنگرە ببەستێت؟ زۆرجار کۆمەڵ و حیزبەکانی دیکە رەخنە لە یەکێتی و پارتی دەگرن بەوەی بوونەتە حیزبی بنەماڵەیی، ئەمجارە ئێوە خۆتان بۆ پۆستی ئەمیری کۆمەڵ هەڵدەبژێرنەوە، یاخود کاک عەبدولستار مەجید دەچێتە جێگەت؟
عەلی باپیر: کۆمەڵی ئیسلامی کۆنفرانسەکانی بەستوون، هی مەڵبەندەکان، ئێمە 3 کۆنفرانسمان ماون، کۆنفرانسی دەڤەری راپەڕین، هەڵەبجە و بادینان. ئێمە بڕیارمانداوە ئەو 3 کۆنفرانسەش ببەسترێن، دوایی دەمێنێتەوە کۆنگرە. کۆنگرەش چاوەڕێ دەکەین بارودۆخی تەندروستی لە هەرێمی کوردستان لەباربێت، خودا پشتیوان بێت کۆنگرەش دەبەستین. هەموو کارەکانی کۆنگرە زەمینەسازیمان بۆ تەواوکردوون، ئامادەکارییەکان هەمووی تەواو کراون.
چەند کۆنگرەمان بەستوون، هەر لە سەرەتای دامەزراندنی کۆمەڵی ئیسلامییەوە، هەموو ئەوانەی کە بەرپرسن چونکە رەنگە ئەندامەکانی خوارەوە ئاگایان لێنەبووبێت، من زۆر داوام لێکردن با من بەرپرس نەبم، کەسی یەکەم نەبم، ئێوە هەرکامێکتان کەسی یەکەم دەبێت، من ئامادەم و لە خزمەتدام. ئەمە لەکاتی ئیعلانکردنی کۆمەڵی ئیسلامی و لەدوای کۆنگرەی تەوێڵە لە ساڵی 2000. کە ئێمە لە ساڵی 2001 لە 31-5-2001 کۆمەڵی ئیسلامیمان ئیعلان کرد، داوام لەو برایانە کرد، گوتیان فڵان کەس ئەگەر شانی دەدەیەبەر، ئەوا هەموومان متمانەمان بە تۆ هەیە، ئەگەر شانی نادەیەبەر لە راستیشدا قەناعەتمان نەماوە لەگەڵ ئەو خەڵکەدا "بزووتنەوە" بمێنین، دەچینەوە ماڵ و ئۆباڵیشمان بە ئەستۆی تۆ، چونکە ئێمە هیچ کامێکمان وانین، خەڵکەکە هەمووی متمانەی پێبکات. ئەوکاتە من نامیلکەیەکم نووسی بەناوی بنەما شەرعییەکان و هێڵە گشتییەکانی کۆمەڵێکی ئیسلامیی رەسەن، گوتم باشە ئەوە مەرجەکانی منە، کە من ئاوا لە کاری ئیسلامی و پرۆژەی ئیسلامی و کاری پێکەوەیی تێدەگەم، دوای تاوتوێکردن هەموو ئەو 25 خاڵە پەسندکران.
بوونە ئەمیری کۆمەڵی ئیسلامیی من ئاوا بووە، دوایی لە کۆنگرەی یەک داوام لێکردن، لە کۆنگرەی دوو داوام لێکردن، لە هەر سێ کۆنگرەکان کە بەستوومانن داوام لێکردوون.
من بنچینەیەکم هەیە لە ژیانمدا، بە نسبەت کار لەئەستۆگرتن و وەئەستۆنەگرتن، دەڵێم بەرپرسیاریێتی نە بۆی رادەکەم نە لێی رادەکەم. بۆی راناکەم چونکە پێغەمبەر دروودی خودای لەسەربێت دەفەرمووێت، سوێند بەخوا ئەو کارە بە کەسێک ناسپێرین نەیبێت و داوای بکات، یان هەیبێت و بەرینەدا. ئەوە شایستەی بەرپرسیاریێتی نییە. بۆیە من هەرگیز داوای بەرپرسیاریێتیم نەکردووە و داواش ناکەم. بەڵکو ئەوە خەڵکی کۆمەڵی ئیسلامییە، لە کۆنگرەکانی رابردوودا منیان ناچارکرد. ئەم کۆنگرەیەش ئەوە خەڵکی کۆمەڵی ئیسلامییە خۆیان سەرپشکن. ئەگەر پێیانوابوو پێویستە من بمێنم.
رووداو: خۆت ئارەزوو دەکەی بمێنی؟
عەلی باپیر: نەخێر، نا، من بە حەز رەنگە شوێنی گرنگی پێدانی دیکەم زۆرن، هەندێک کەس ئەگەر بەرپرسیاریێتییەکی حیزبی یان حکومیی هەیە، لێی وەربگرنەوە سفر دەبێتەوە، بەڵام بەندە کاری دیکەم زۆرن.
رووداو: ئەگەر کاک عەبدولستار خۆی کاندید بکات، پشتگیریی لێدەکەن؟
عەلی باپیر: نا، مەسەلە کاک عەبدولستار و غەیری کاک عەبدولستار نییە، ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ کۆمەڵی ئیسلامی، بۆ ئەندامانی کۆنگرە. من ئەگەر بزانم خەڵکی کۆمەڵی ئیسلامی من ناچار دەکەن، دەڵێن لەم تەنگانە و تەنگژەیەدا نابێت بەجێمان بێڵێ و هەر لە پێشمانەوەبی و بارە قورسەکە هەر تۆ هەڵیگری، ئەوا شەرعەن خۆم مولزەم دەبینم کە لە شوێنی خۆم بمێنمەوە. ئەگەر هیچ دەرفەتی تێدا هەبێت، وەکو گوتم من کاری دیکەم زۆرن، کاری فیکری و کاری بانگەواز و پەروەردەکردن و کاری دیکەی سیاسیی بەرفراوانتر لە کۆمەڵی ئیسلامی، تاوەکو ئەمیری کۆمەڵی ئیسلامیشم، کاری فراوانتر هەر دەکەین، لەگەڵ سەرۆککۆمار و سەرۆکی هەرێم و لەگەڵ ئەم و ئەو. گرفت و کێشە دەبێت لەنێوانی پارتی و یەکێتی و لەنێوان گۆڕان و ئەولا، لەنێوانی ئەو و ئەو خۆمان بە بەرپرسیار دەزانین، ئەوکاتە من دەستم کراوەتر و خاڵیتر و دەرفەتم زیاتر دەبێت بۆ ئەو کارانەی دیکە.
رووداو: هیچ گفتوگۆ و نزیکبوونەوەیەک هەیە لەگەڵ ئارام قادر و کادیرەکانتان لە هاوپەیمانیی دیموکراتی بۆئەوەی بیانهێننەوە ناو کۆمەڵ و پۆست بدەنەوە ئارام قادر و کادیرەکانی کۆمەڵیش لەگەڵ خۆی بهێنێتەوە، یان بڕیارتانداوە بە هیچ شێوەیەک وەریناگرنەوە؟
عەلی باپیر: هەرکەسێک کۆمەڵی ئیسلامیی بەجێهێشتووە، خۆی بەجێیهێشتووە، کەسمان دەرنەکردووە، تەنانەت ئەوانەشی کە سەرپێچیشیان کردووە.
رووداو: کاک ئارام سەرپێچیی کرد؟
عەلی باپیر: نەخێر، کاک ئارام خۆی دوورکەوتووەتەوە، بەڵام کەسانێک هەبوون لەسەر لێپرسینەوەیەکی ئیداری، بەرگەیان نەگرتووە و کۆمەڵیان بەجێهێشتووە. ئێمە ئەوانیش، نەک کاک ئارام، هەرکەسێک بێتەوە بۆ نێو کۆمەڵی ئیسلامی بەلای منەوە، کە ئەوە رای منە، بەڵام ئەنجوومەنی سیاسیشمان هەیە، سەرکردایەتیمان هەیە، دوایی رەنگە کۆنگرە بۆ ئەو شتانە بڕیار بدات، ئەوانیش رای خۆیان هەیە. بەڵام بەلای منەوە ئێمە نە کەسمان لێ زیاد بووە، لە کەسیش بێنیازین، بەڵام بە مەرجێک بێتەوە نێو کۆمەڵی ئیسلامی و پابەندبێت بە سیاسەت و ستراتیژی کۆمەڵی ئیسلامییەوە.
رووداو: بۆچی دڵشاد کەلاری چالاک نەماوە لەنێو کۆمەڵدا؟ ئایا لە ئێوە ناڕازییە؟
عەلی باپیر: کاک دڵشاد ئێستاش وەکو ئەندامێکی سەرکردایەتیی گەورە، کاریگەریی هەیە، لەلای من جێی ئیعتیمادە، پیاوێکی سەر راستە، مەبدەئییە، دڵسۆزە، لە هەر شتێک بێتە پێشمان ئامادەیە. ئێمە ئەو و کاک حاجی قاسم و مامۆستا نازم و کاک تۆفیق کەریم و ژمارەیەکی دیکە کە زۆرن، بەتەماین ئەنجوومەنێکیان لێ دروستبکەین و قسەمان لەگەڵ کردوون، پێشتر زەمینەسازیمان بۆ کردووە، پێشتریش ویستمان ئەو ئەنجوومەنە لەوانە دروستبکەین، ئەوانەی کە دامەزرێنەرانی کۆمەڵی ئیسلامی بوون. لەپێش کۆمەڵی ئیسلامیش خاوەنی خەباتێکی دوورودرێژ بوون، خاوەنی ئەزموونێکی باشن، خاوەنی دڵسۆزییەکی باشن، ئێمە دەستمان بە هەموو ئەوانەوە گرتووە، ئەوانە خۆیان بە خاوەنی کۆمەڵی ئیسلامی دەزانن. ئەوانە لای ئێمە خەڵکی متمانەپێکراون و جێی ئومێد و دڵخۆشین.
رووداو: بەپێی زانیارییەکان، یەکێک لەو مەرجانەی کاک ئارام قادر هەیبوو بۆئەوەی بگەڕێتەوە ناو کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان، پێی باشبووە کە پاشگری ئیسلامی لە کۆمەڵی ئیسلامی بکرێتەوە، ئێوە لە کۆنگرە ئەو پاشگرە لێدەکەنەوە؟ خۆت پێتباشە بمێنێتەوە یان لێی بکەنەوە؟
عەلی باپیر: هەر کەسێک کە دێتەوە بۆ نێو کۆمەڵی ئیسلامی دەبێت بەبێ مەرج بێتەوە نێو کۆمەڵی ئیسلامی، ئەگەر کۆمەڵی ئیسلامی مەرج لەسەر خەڵک دابنێت و بڵێ بەو مەرجە دەبێت بێیەوە، ئەگەرنا خەڵک بۆی نییە مەرج دابنێت.
رووداو: مەرجت لەسەر کاک ئارام نییە؟
عەلی باپیر: بەهەر حاڵ ئەمە لەکاتی خۆیدا قسەی لێدەکەین، بەڵام من بۆ خۆم لە دووتوێی کتێبێکدا بەناوی هەڵسەنگاندنێکی کاری ئیسلامی، هەروەها بەرەو بانگەوازێکی راست و رەسەن، لەو دواییانە نامیلکەیەکم دەرکرد چۆن گەشە بە کۆمەڵی ئیسلامی بدەین؟ لە هەموو ئەوانەدا باسمکردووە، کە ئێمە دەبێت بەپێی تێخوێندنەوەی واقیعی ئێستامان، گۆڕان بەسەر خۆماندا بێنین، بەسەر ناونیشانمان، بەسەر شێوەی کارمان، بەسەر ئامرازەکان و شێوازەکان، ئێمە نابێت هەر لە کەوڵێکدا بین، ئەمە خۆم پێشنیارم کردووە. نەشمبیستووە کاک ئارام بیرۆکەی وای هەبووبێت. بەهەرحاڵ هەر کەسێکیش لەگەڵ کۆمەڵی ئیسلامیدا بێت، دەبێت بە مەرجەکانی کۆمەڵی ئیسلامی رازیبێت.
رووداو: پێتباشە ئەو پاشگری ئیسلامییە بمێنێت یان نا؟
عەلی باپیر: من لەو کتێبەی ئاماژەم پێدا باسمکردووە، ئەوە زیاتر دەگەڕێتەوە بۆ کۆنگرە، لە کۆنگرە چی بڕیاردەدرێت.
رووداو: بە رای کەسی خۆی، بۆ کۆمەڵ باشە ئەو پاشگرە بمێنێت؟
عەلی باپیر: من پێموایە لەم بارودۆخەدا بۆ بڕینی بەهانە و بیانووی خەڵک، کەسانێک کە ناحەزن بە تەوژمی ئیسلامی، چۆن بیانووی ئەو خەڵکە ببڕدرێت و چۆن کارێکی وا بکەین کە نەتوانن تەشقەڵەمان پێ بکەن وا بکەین باشە. من پێموایە ئەگەر ئەم پاشگری ئیسلامیە پاساو و بیانویەک بداتە دەست لایەنێک، واباشە لای ببەین. ئێمە ئێستا لە دەستووری عێراق و لە یاساکانی کە لە عێراقدا دەردەچن، کۆمەڵێک شت کە ئێمە لێرە مومارەسەی دەکەین، بەڵام لەوێ قەید و مەرج دانراوە لەسەر ئەوان. بۆیە من پێموایە من لەو کتێبەی خۆم کە باسمکرد، گوتوومە هەرکەسێک لە ئێرە بەولاوەتر ببینێت، هەر هەرێم نەبینێت، بەغداش ببینێت، هەر بەغدا نەبینێت، جیهانی عەرەبی و ئەوروپا و رۆژئاوا و رۆژهەڵاتیش ببینێت.
ئێمە پێمانوایە ئەگەر لەڕووی جوگرافییەوە لێرە بەولاوەتر ببینین. لەڕووی کاتیشیەوە، لەوکاتە بەدواوەتر ببینین، ئەوکاتە ئەقڵ و دڵمان فراوانتر دەبێت بۆ گۆڕانکاری.
دەوڵەتەکەی پێغەمبەر دروود و سڵاوی خوای لەسەر بێت، ناوی دەوڵەتی نەبەوی نەبووە، ناوی دەوڵەتی ئیسلامیش نەبووە، بەڵکو دەوڵەتێک و قەوارەیەکی سیاسی بووە و تەواو. هەروەها دەوڵەتەکەی هەرچوار خەلیفە راشدین خوادا لێیان رازیبێت، دەوڵەتی خەلافەتی راشدین نەبووە، هەر دەوڵەت و قەوارەیەکی سیاسی بووە و هیچ ناوێکی نەبووە. دوایی مێژوو نووسیویەتی دەوڵەتی نەبەوی و دەوڵەتی خەلافەتی راشدین.
رووداو: لە تورکیا ئەگەر ئاکپارتی بکەینە نموونە، ئێستا لەنێو کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستاندا ئاساییە کە ژنێک یان کچێکی سفوور ببێتە ئەندامی کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان؟
عەلی باپیر: ئێمە هەر کەسێک بە ئەهلی قیبلەی بزانین، دەبێت لەڕووی ئیمانییەوە بە برا و خوشکی خۆمانی بزانین، جا ئافرەتێ ئەگەر سەری رووتە، ئەگەر پیاوە چۆنە؟ هەر کەسێک بە موسڵمان بزانین برا و خوشکی ئێمەیە و حەقی لەسەرمانە. لەنێو بەرنامە و پەیڕەوی نێوخۆی کۆمەڵی ئیسلامیدا هەیە کە دەبێت بەو شێوەیە بێت، ئەو بەرنامە پەیڕەویەی ئێمە وەهایە، بەڵام لە راستیدا حەقی برایەتی و خوشکایەتیی لەسەمانە، ئەو ئافرەتە سەری رووتە یان ئەوەی دیکە گوناهێک دەکات یان نایکات، حەقی برایەتی و خوشکایەتی و ئیمانیی لەسەمان هەیە، مادام بە ئەهلی ئیمانی بزانین.
رووداو: لەناو کۆمەڵی ئیسلامی کوردستاندا نیگەرانی هەیە لەسەر کاری ئۆپۆزیسیۆنی کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان، یان ئەوەی ناچاریکردن وەڵامی نەوەی نوێ بدەنەوە؟
عەلی باپیر: بە روونی دەیڵێم ئێمە چ لە حکومەتدابووین بەشێوەی خۆمان لە حکومەتدا بووین، چ کە ئۆپۆزیسیۆن بووین بەشێوەی خۆمان ئۆپۆزیسیۆن بووین، کاتی خۆی بە هەوای کەس هەڵنەپەڕیوین، ئامادەش نین لاسایی کەس بکەینەوە. ئێمە خۆمان خاوەنی ئەقڵ و بیر و تێگەیشتنی خۆمانین، ئێمە خاوەنی کۆمەڵێک مەبدەئی شەرعین و پابەندین بەو مەبدەئە شەرعیانەوە. بۆیە رەنگە کەسانێک هەبن لە کادیران و ئەندامانی کۆمەڵی ئیسلامی کە کاتێک توڕەیی و بێزاری و ناڕەحەتیی خەڵک دەبینن، پێیان خۆشبێت شتێک بکەن بۆ خەڵک. بەڵام وەکو سەکردایەتیی کۆمەڵی ئیسلامی، ئێمە لە تاوتوێی ئەم بارودۆخەدا بووین، ئێستاش لە تاوتوێکردنیداین. راستیەکەی لەلایەکەوە خەڵک بە مەزڵووم دەبینین، خەڵک بێزار و ماندووە و ناڕەحەتە و خاوەن مافە. بێت و خۆپێشاندان بکات و تووڕە بێت و بێزاری دەرببڕێت، خەڵک مافی خۆیەتی، بەڵام لەلایەکی دیکەشەوە هەستیاری و ناسکیی بارودۆخی هەرێم و ناوچەکەش دەبینین.
ئێمە مەترسیی ئەوەمان هەیە، ئەگەر ئێمە بچینە نێو دۆخێکەوە، شتێک بتەنێتەوە و شتێکی لێبێت کە ئەوەی هەشمان لەدەستمان بچێت. ئەگەرنا بێگومان خەڵک مافی خۆیەتی بێتە سەر جادە و ناڕەزایەتی دەرببڕێت و خۆپێشاندان بکات، بەڵام بەشێوەی شەرعییانە و شارستانیانە، نەک وەکو ئەوەی لە هەڵەبجە روویدا، یان وەکو جارانی دیکە کە ئەسڵی خۆپیشاندان بخرێتە ژێر نیشانەی پرسیارەوە و مافی ئەو خاوەن مافانە بخرێتە ژێر نیشانەی پرسیار.
رووداو: نزیکبوونەوەتان لەگەڵ حیزبە ئیسلامییەکان لەکاتی هەڵبژاردندا زیندوو دەبێتەوە، ئایا ئەو دۆسیەتان داخستووە؟
عەلی باپیر: نەخێر، ئێمە پەیوەندیمان بەردەوامە. من لە رۆژانی پێشوودا وەکو ئەنجوومەنی سیاسی سەردانی جەنابی مامۆستا سەڵاح و برایانی یەکگرتووی ئیسلامیمان کرد.
کۆمەڵی ئیسلامی لەگەڵ یەکگرتووی ئیسلامی پەیوەندییەکی دوور و درێژمان هەیە و متمانەش لەنێوانماندا هەیە، نیگەرانیشین بە نیگەرانییەکانیان، چی بە چاکمان زانیبێت وەکو پێشنیار دڵسۆزانە پێمان گوتوون. پێشمانوایە یەکگرتووی ئیسلامی هەندێک لە پێشنیارەکانی ئێمەی وەرگرتبایە.. هەندێک حاڵەت کە بەسەریان هات رەنگە لێی دووربوونایە.
رووداو: وەکو چی؟
عەلی باپیر: دەرئەنجامی هەڵبژاردن، ئێمەش پێمانناخۆشبوو، بۆ ئەوانیش باش نەبوو. ئێمە هەندێک پێشنیارمان بۆ کردبوون گوتمان ئەگەر ئاوا بکەن و ئاوا بکەن... بەرهەر حاڵ، دیارە ئەوانیش خۆیان حیزبێکن و خۆیان بەرژەوەندیی خۆیان باشتر دەزانن.
ئێمە لەگەڵ یەکگرتووی ئیسلامی پەیوەندیمان باشە، لەگەڵ بزووتنەوە راستە کاتی خۆی باسی هەڵبژاردن هەبوو، ئەوان زیاتر مەبەستیان هەبوو بێنە نێو ئەو هاوکێشەیەوە بە یەک لیست بەشداربین. ئێمەش گوتمان یەک لیستی بەرهەمی یەکهەڵوێستییە، ئێمە هەڵوێستمان جیایە، لەبەرئەوە دەبێت قووڵتر تەماشای شتەکە بکەین.. وەرن با یەکبگرین، بەهەرحاڵ ئەوەیان بۆ نەگونجا.
ئێمەش گوتمان یەک لیستی بەرهەمی یەکهەڵوێستییە، ئێمە ئێستا یەکهەڵوێست نین. ئێمە رەنگە بەجۆرێک هەندێک شت بڵێین، ئێوەش بە جۆرێکی پێچەوانە بیڵێن، بۆیە ناگونجێت ئێمە لیستێک بین و قسەی دژ و پێچەوانەی یەکدی بکرێت، چ لەگەڵ یەکگرتوو چ لەگەڵ بزووتنەوەش.
ئێمە لەگەڵ بزووتنەوەش پەیوەندیی کەم و زۆرمان هەر هەیە، بەڵام بە رێژەیەکی کەمتر.
رووداو: دەستی دەرەکی رۆڵی هەبوو بۆئەوەی بەرەیەکی هاوبەشی ئیسلامی لە کوردستان پێکنەهێندرێت؟
عەلی باپیر: پێموانییە، چونکە هەڵوێستەکان ئەوەی من تێیدەگەم هەڵقوڵاوی قەناعەتی خۆمان بوون. بەنسبەت یەک لیستی، ئێمە پێمان باش نەبوو، ئەگەرنا یەکگرتوو و بزووتنەوە داوایان لە ئێمە کرد، بەڵام لە هەموو هەڵبژاردنەکاندا ئێمە داوامان لە یەکگرتوو دەکرد بە یەک لیست بەشداربین، دیارە ئەوان پێیان باش نەبوو، بەڵام ئەمجارە ئێمە پێمان باش نەبوو، لەبەرئەوەی گوتمان هەڵوێستی سیاسیمان لە یەک جیایە. بۆیە ناگونجێت یەک لیست بین، بەڵام کە یەک لیست نین، بە مانای ئەوە نییە ئێستا لە پەرلەمان و زۆرێک لە پێگە و شوێنەکان، لە بەغدا و لێرە پێکەوە راوێژمان هەیە، هەوڵدەدەین لەیەکتێگەیشتنمان هەبێت و پێکەوە یەکهەڵوێستیمان هەبێت، بۆ داهاتووش من نازانم رەنگە یەکگرتووش خەریکی چاو پێداگێڕانەوە و بەخۆداچوونەوە بن، بەڵام بەنسبەت ئێمە وەکو کۆمەڵی ئیسلامی، لەگەڵ یەکگرتوو هیچ گرفت و کێشەیەکمان نەبووە کە هەرچی زیاترە لە یەک نزیک بین و پێکەوەبین و یەکهەڵوێست بین، بەڵکو یەکیش بگرین.
رووداو: هێرشەکانی داعش هێشتا بەردەوامن. لەوباوەڕەدان داعش بەهێزببێتەوە؟
عەلی باپیر: من پێموایە ئەو ئیشەی بە داعشیانە، ئەگەر ئەو ئیشە بەردەوامبێت یاخود خاوەن ئیشەکان ئەو ئیشەیان هەبێت، داعش دەگونجێت بەهێزی بکەنەوە. ئەگەر ئیشیشیان پێیان نەبێت، پێموایە نەخێر داعش زەمینەی نییە. بەڵێ خەڵک توڕە و بێزارە و بە گلەییە، بەڵام پێموانییە ئێستا لە هەرێمی کوردستاندا لە ناوچەکانی دیکەی عێراقیش کەم و زۆر، ئەگەر ئەوانیش دۆخی خۆیان کەمێک رێکبخەنەوە و گرفتە ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانیان چارەسەر بکەن.. چونکە هەمیشە ئەو گرووپە پەڕگیرانە لە جەستەی نەخۆشی کۆمەڵگا پەیدا دەبن.
رووداو: کۆمەڵگای عێراق ئێستا هەروەکو خۆی ماوەتەوە، ئەو هۆکارانەی داعشیان دروستکرد، کە هەندێک خەڵک دەڵێن هێشتا وەکو خۆیان ماونەتەوە؟
عەلی باپیر: جا بۆیە داعشیش لەو شوێنانە کە ئەو نەخۆشییەی تێدایە.
رووداو: لەوباوەڕەدای لە داعش تووندتر دروست ببێت؟
عەلی باپیر: دەگونجێت، دونیا جیهانی ئیماکانە و هەموو شتێکی تێدا دەگونجێت.
رووداو: چەند ئاگاداری چەکدارانی کوردی ئەنسارولسوننە و گرووپی موهاجیرینی ئەهلی ئێرانن کە ئێستا لە ناوچەی ئیدلبن؟ ئەوانە تاوەکو چەند پەیوەندییان لەگەڵ رێکخستنە پەڕگیرەکانی پێشتر ماوە و تاوەکو چەند کاریگەرییان لەسەر هەرێمی کوردستان دەبێت؟
عەلی باپیر: من زانیاریم نییە لەبارەی ئەو گرووپانەوە، بەڵام زانیارییەکی گشتی بە ئێوە دەدەم. پێغەمبەری خاتەم دروودی خودای لەسەر بێت دەفەرمووێت "هلك المتنطعون"، سێجار ئەمە دەڵێت، واتە پەڕگیران و تووندڕەوان، یان بە زاراوەی ئێوە تووندئاژۆیەکان، لەبەین چوون. هەمیشە تەتەروف و پەڕگیری تەمەنی کورتە. کتێبێکم هەیە بەناوی "هەڵوەشانەوەی پەڕگیری" ئەو کتێبە تاوەکو ئێستا دووجار بە کوردی چاپکراوە، بە عەرەبیش دووجار چاپکراوە لە میسر و لەندەن، بە ئینگلیزیش دووجار چاپکراوە، وەرگێڕدراوەتە سەر زمانەکانی تورکی و فارسی.. لەوێدا باسمکردووە کە پێغەمبەر دروودی خودای لەسەربێت دەفەرمووێت پەڕگیران تەمەنیان کورتە، واتە کەم بڕ دەکەن. چونکە پێچەوانەی زکماکن. بۆیە پەڕگیر تەمەنیان کورتە، بەڵام نازانم ئەو گرووپانە پەڕگیرن یان نا، چونکە ئێستا ناوی پەڕگیری و تەتەروف و تووندڕەوی بەسەر هەموو خەڵکێکی ئیسلامیدا دابڕاوە، بەڵام مەرج نییە هەر کەسێک ئیسلامی بێت تووندڕەو بێت، مەرجیش نییە هەر کەسێک عەلمانی بوو نەرمڕەو و شلڕەو بێت. تووندڕەوی دەگەڕێتەوە بۆ کۆمەڵێک ئاکار لە مرۆڤەکاندا، تووندڕەوی لە ئەمریکا و ئەوروپا و چین و ژاپۆن و جیهانی عەرەبیدا هەیە، لەنێو کورد و عەرەبدا هەیە. هەرکەسێک لە راستە شەقام تێپەڕاندا تەجاوزی مافی ئەوانەی دیکەی کرد تووندڕەوە.
رووداو: پەیوەندیتان لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان چۆنە؟
عەلی باپیر: پەیوەندییەکە ئەو گەرمیەی نییە مەدحی بکەین، بەڵام لە هەندێک قۆڵەوە پەیوەندی هەر هەیە، ئێمە لەسەر ئاستی سەرۆکی هەرێم پەیوەندیمان هەیە، لەسەر ئاستی هەندێک لە ئەندامانی مەکتەبی سیاسی، لەسەر ئاستی پەیوەندییەکانی پارتی تەلەفۆن و پەیوەندی هەیە، لەگەڵ کاک عەلی حوسێن و کاک فازڵ میرانی و هەندێک خەڵکی دیکەیان لە ئەندامانی سەرکردایەتی، لەسەر ئاستی پەرلەمان پەیوەندی هەیە، بەڵام ئەوە نییە کە مەدحی بکەین. ئێمە پێمانباشە پەیوەندییەکە گەرموگوڕتر بێت، ئەوەش بە پارتی دەکرێت.
رووداو: ئێوە چیتان پێدەکرێت؟
عەلی باپیر: ئێمەش وامان پێدەکرێت.. هەر کەسێک بێگومان لەگەڵمان چاک بێت لەگەڵی چاکتر دەبین، لەگەڵمان گەرمبێت لەگەڵیان گەرمتر دەبین، بەڵام کەسێک کە لە ماڵی خۆی دابنیشێت و سارد و سڕ بێت، لە حاڵێکیشدا کە وڵاتەکە بەدەست ئەوەوەیە، ئەوە بۆ خۆی دەزانێت رێژە و ئەندازەی پەیوەندییەکان چۆن دیاریدەکات.
رووداو: پەیوەندیتان لەگەڵ هەردوو هاوسەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان چۆنە؟
عەلی باپیر: باشە، پەیوەندیی تەلەفۆنیمان هەیە، سەردان و هاموشۆ هەیە، لەگەڵ ئەواندا پەیوەندییەکە گەرمترە.
رووداو: ئەو دوو سەرۆکییە هیچ گرفتی لە پەیوەندییەکانتان لەگەڵ یەکێتی بۆ دروستکردوون؟ یان ئێستا پەیوەندییەکانتان لە جاران باشترن کە تەنیا مام جەلال بوو؟
عەلی باپیر: نا، ئێمە لە سەردەمی مام جەلالدا پەیوەندیمان باش بوو، بەڕاستی مام جەلال لەگەڵ هەموو لایەکدا پەیوەندیی باشی هەبوو، پیاوێکی کراوە و خاکی بوو، خودا لێی خۆشبێت.
بە هەرحاڵ ئەوانی ئێستاش پەیوەندیمان باشە، بەڵام یەکێتی رەنگە خۆیان گرفتیان ئەگەر هەبێت لەنێوخۆیاندا، یان کارەکانیان تەواو نەچووبنە سەر سکە، یان لەگەڵ پارتی.. بەڵام لەگەڵ ئێمە ناتوانم بڵێم ئێستا پەیوەندیمان باشترە لە رۆژگاری مام جەلال، بەڵام ئێستاش باشە، پێشمان باشە باشتر بێت.
رووداو: بە بڕوای ئێوە سیستەمی هاوسەرۆکی سیستەمێکی سەرکەوتووە؟
عەلی باپیر: من بۆ خۆم قەناعەتم بەوە نییە، خودای پەروەردگار هەر شتێکی خولقاندبێت یەک سەری هەیە. مرۆڤە، ئاژەڵە، پەلەوەرە، هەر شتێک یەک سەری هەیە، بەڵام بەهەرحاڵ ئەوە دەگەڕێتەوە بۆخۆیان. رەنگە گرفتێکی خۆیانیان پێ چارەسەر کردبێت یان خۆیان وا بە بەرژەوەندیی بزانن، بەڵام بەلای منەوە بڕوام بەوە نییە یەک کەس سەرۆک بێت، خەڵکەکەی دیکە هیچ نەبێت، من پێموایە ئەوە راستە کە ئیسلام دەڵی "أطيعوا الله والرسول واولي الامر منكم"، "اولي الامر" نەیفەرمووە "ولي الامر".. "اولي الامر" کاربەدەستان، حکومڕان دەبێت ستاف بێت، بەڵێ کەسێک دەبێتە رەمز، بەڵام لە خوار ئەوەوە دەبێت ستاف بێت و راوێژیان پێبکات و خاوەن بڕیاربن، ئەوە راستە و شتێکی تەندروستە. نەک لە سەرەوە کەسێک هەبێت ئەوانی دیکە هیچ بەدەست نەبن، ئەوە هەڵەیە، هەروەها شتێکیش دوو سەری هەبن بە بۆچوونی من پێموانییە زۆر سەرکەوتووبێت، بەڵام ئەوە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان یان حیزبێکی دیکە ئەوە هەڵبژاردنی خۆیانە.
رووداو: فراوانبوونی کاریگەریی سەلەفییەکان لە کوردستان هیچ کاریگەریی هەبووە لەسەر ئێوە؟
عەلی باپیر: نەمزانیوە فراوان بووبن، بەڵام برای خۆمانن ئەوانیش، هەندێک بۆچوونی جیاوازیان هەیە، بەڵام ئێمە سەلەفی، سۆفی، خەلەفی، هەموو ئەمانە ئەوەی روو لە قیبلەی پێغەمبەر دەکەن دروودی خودای لەسەربێت، هەموویان برا و خوشکی خۆمانن. ئێمە گرفتمان لەگەڵ کەس نییە، هەر دوعا دەکەین خەڵک گرفتی لەگەڵ ئێمە نەبێت، ئەگەرنا ئێمە باخەڵ فراوانین، هەرکەسێک رووبکاتە خودای پەروەردگار و سوجدە بۆ خودا ببات بە برا و خوشکی خۆمانی دەزانین، پێشموانییە ئێستا سەلەفی، هەرچەند ئەو ناوەش زۆر موفرەدەی لەژێردایە، واتە جۆراوجۆرن، بەڵام پێمانوانییە لە فراوانبووندابێت. گریمان ئەگەر لایەنێک، تەوژمێک، فراونیش بێت. ئێمە دوعای خێریان بۆ دەکەین، خوابکەم فراوانبوونەکەی بەشێوەیەکی حەق و راست و رێک بێت، فراوانبوونێکی ناسرووشتی نەبێت، بە هاندانی خەڵکی دیکە نەبێت و لەدژی خەڵکێکیش نەبێت و لەسەر حیسابی خەڵک نەبێت، دەبێت پیرۆزبایی لێبکەین.
رووداو: رۆڵ و پێگەی ئیخوان موسلیمین ئێستا چۆن دەبینی لە ناوچەکەدا؟ ئایا کاریگەرییان لە داکشانە یان هەڵکشان؟
عەلی باپیر: ئەو کێشە و گرفتەی بۆ ئیخوان موسلیمین لە شوێنی هەڵقوڵانیان بۆیان دروستبوو، بێگومان کاریگەریی کردووەتە سەر ناوچەکانی دیکەشیان، لە میسر ئەو کودەتایەی کە بەسەر ئیسلامییەکانی میسر کرا، لەنێویاندا ئیخوان موسلیمین، زوڵمێکی گەورە بوو بەڕاستی کە لێیان کرا، بەڵام ئەوە بێگومان دەرهاویشتەی خراپی بووە بۆ ناوچەکانی دیکەش، هەندێک خەڵکیش دەیەوێت ئەوە بکاتە بیانوو بۆ ئەوە کە ئیخوان موسلیمین موتەتەریفن. پێموایە ئەمە هەمووی درۆ و دەلەسەیە بۆیان دەکرێت.
ئیخوان موسلیمین قوتابخانەیەکی هێدی و مەندە رەنگە خەڵک گلەیی ئەوەیان لێکردبن کە ئێوە جارجار پەنا نابەنە بەر هێز. ئەمما ئەو تۆمەتەیان بۆ هەڵبەسترێت کە موتەتەریف و پەڕگیرن، ئەوە بەڕاستی درۆیەکی شاخدارە و بەهانەیەکە و پێیان دەگیرێت. جا ئەمە کاریگەریی بووە لەسەر ناوچەکانی دیکەشیان.
رووداو: تەفسیری قورئانی پیرۆزت تەواوکرد؟ تەفسیرەکەی مەلا عوسمان تێدەپەڕێنێت لەڕووی فراوانی و وردییەوە؟
عەلی باپیر: تەفسیرەکەی من تائێستا چواردە بەرگی لێ چاپکراوە، تاوەکو سورەتی "الإسراء"، بەلای کەمەوە 14 بۆ 15 بەرگێکی ماوە، رەنگە سەرجەمی سەربکێشێت بۆ 28 بۆ 30 بەرگ، بۆیە زۆر فراوانتر دەبێت لە تەفسیرەکەی مامۆستا عوسمان و غەیری مامۆستا عوسمانیش، خوای پەروەردگار لێی خۆشبێت و پاداشتی بداتەوە.
من بەشێوەیەکی تایبەت جیا لە تەفسیرەکانی دیکە، جارێ من بە بەش، بەشم نەکردووە، قورئان هەمووی 30 بەشە، زانایان دابەشیان کردووەتە سەر 30 بەش، بەڵام من بەپێی سورەتەکان بەرگەکانم دابەشکردووە، هەر سورەتە و بەرگێک، دوایی هەرچەند سورەتێک و بەرگێک. پاشان من بۆ ئەو تەفسیرە سوودم لە زیاتر لە 30 تەفسیر وەرگرتووە، پاشان مانای دەقاودەقم بۆ کردووە، واتە مانای وشە بە وشە. دوایی لەگەڵ موسحەف چاپی دەکەین. وێڕای ئەوە شیکردنەوەی وشەکان موفرەداتم بۆ کردووە، هەروەها هۆکاری هاتنەخوار، پاشان مانای گشتی، کە بۆ خۆی دەبێتە تەفسیرێک، ئینجا دوایی مەسەلە گرنگەکان، دوایی نێوە نێوە چەند کورتە باسێکم کردووە لەڕووی فیقهی، سیاسی، مێژوویی، زانستی، کۆمەڵناسی و ئسوڵییەوە، کورتە باسێکم کردووە کە زیاتر تیشک دەخاتە سەر چەمک و واتای ئەو ئایەتانە.
رووداو: کەی هەمووی بە تەواوەتی دەکەوێتە بازاڕەوە؟
عەلی باپیر: لەوانەیە ساڵێکی دیکە تاوەکو ئەمڕۆ خودا پشتیوان بێت، هەمووی چاپ بکرێت و بکەوێتە بەر دەستی خوێنەران.
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق