ئاسۆ عبدلتیف
-
بەم شێوەیە بڕوات، دۆزگەریی کورد لە عێراق لە روانگە و بیری ئەم تایپە حوکمڕانەوە لە کێشەی ئەتنی و زمانی و نەتەوەییەوە دەگۆڕێت بۆ کێشەیەکی ماددیی ئەبستراکت. ئەوکات کورد لەبری شەراکەت و هاوبەشی سیاسی و کاراکتەرێکی هاوسەنگ، کە لەدوای پرۆسەی ئازادی رۆڵی گەورەی بنیادنانی هەبووە لە دروستکردنەوەی عێراقی دیموکرات و فیدراڵ، دەبێتەوە بە تەنێکی نامۆ و تەریک.
بەسەر جەستەی ئەتنۆگرافی و تۆبۆگرافی عێراقەوە، سوودمەندانی ئەم پرۆسەی تەریقکردنەوە و تەریککردنەی کورد بێگومان سیستمی زاڵی سیاسی و عەقڵیەتی بەڕێوەبردنە کە خۆی هەڵکێشاوە لە خه‌یاڵدانێکی فاشی نوێ، لەگەڵ خۆرەی کورد خۆی. کەمینەیەکی کەم کە خەریکی ئیئتیلافسازیی گەورەن لەگەڵ نەیارانی کورد و ئەو خەیاڵدانە فاشیستی و شۆڤێنییە بە بیانووی ریفۆرمی حوکمڕانی و نەهێشتنی گەندەڵی نەوتی لە هەرێم، بەڵام ئەوراقەکانیان تێکەڵ کردووە، قوربانیان بە بچوککردنەوەی نەتەوەکەی خۆیانداوە لەپێناو گەورەکردنی وێنەی خۆیان لە شەقام بۆ هەڵبژاردن و ماشینەوەی بڕێک بەرژەوەندی بچوکی خۆیان، ئەم نامۆکردنەوە یارییەکی تەواو ناشیرینە و ئەزموونیش دەریخست کە ئەو جۆرە کارتانە سەرخستنی زەحمەتە دژی کورد و تاقیکراوەتەوە.
لەدوای شکستهێنان بە بەیان و پەیماننامە 22 خاڵییەکەی یانزەی ئازاری 1970 و دوای زنجیرەیەک گفتوگۆ و دانوستانی سیاسی و سەربازی گرنگ لە ساڵی 1969 روویانداو دواتر کوردیان تەواو تەریک کرد و نامۆیان کرد لە موشارەکاتی سیاسی ئەوکاتی عێراق.
بەشێک لە پەرلەمانتارانی کورد ئێستا مۆدێلیستی ئەم شانۆیەن، بوونەتە راعی ئەم مێگەلسازییە، یەکپارچە گوتار و دیسکۆرسی سیاسی و ئەتنی و جڤاکی کوردیان یەکسان کردووە بە گوتارێکی تەکنیکی میزانیە و قەرز و مووچە و هەناردەی نەوت و دەرەنجامەکانی خۆیان لێ بووه‌تە موخاتیبی دۆزی کورد لەکاتێکدا دەبێ مەندووبێکی موتیع بن، واوەتر چوون و ئێستا وەک ئاراستەی سیاسی و گرووپی پانزە و بە حساب وەک خاوەن ئاڵتەرناتیڤی تازە خۆیان مانیفێست دەکەن بەرەو تەجاوەزی گوتاری ناسیۆنالیزمی کلاسیک و دەسەڵاتی شکستخواردووی هەرێم، وەک ئەوەی دەسەڵاتی نەجەف و بەسرەو دیالە و بەغدا و بەسرە تا فاو شکستیان نەخواردبێت و لیتاوی گەندەڵی ڕای نەماڵیبن.
ئەو گرووپە دەبێت بزانن ئاڵقەی گرێدراوی گەمەیەکی سیاسی و موخابەراتی پراگماتیستی مەترسیدارن و دواجار وەکیلی دەستەجەمعی گرووپی دەستڕۆیشتووی بەشێکی ئەو تایپە حوکمڕانەی شیعەن.
ئەگەرچی هەر ئاراستەیەکی سیاسی کوردیی، لە دەرەوەی ئیجماعی سیاسی و جڤاکیی بۆ گفتوگۆ لەگەڵ دەوڵەتی ئۆتۆکرات و مەزهەبی بەغدا، ریسک و سەرکێشییە بە ستاتۆی هەرێم و دۆزەکەیەوە، لەلایەک ئەو بەشە لە کورد و تەکەتولێکی حزبی کە ئاوا بیردەکاتەوە دەریچە بدۆزێتەوە بۆ لەحیمکردنی بەشێکی هەرێم بە بەغداوە، لێرە، چەمکی دەوڵەت-نەتەوەی، قه‌بوڵ نییە و بە تۆپزیی دژی ریفراندۆم وەستانەوە بەبیانووی گەڕاندنەوەی شکۆی خەڵک و فەزیلەتی تاک و خۆشگوزەرانی، کەچی، لەوێ، ڕازین بە تێرم و مێنتاڵێتی زاڵی شیعە بەو هەموو فەساد و خوێنبەربوونەوە، کە خاوەنی تێزی دەوڵەت-مەزهەبی نەتەوەیی و ویلایەتگەریی حەوزە و مەرجەعیەتیشن، کە تاک دەکاتە یەک جەستەی بێڕۆح و کۆیلەیەکی بێنرخی دەوڵەتفاشی، بینیمان لە ساڵانی رابردوو شیعە چ جۆرە فۆرمێکی دەوڵەتداریی مومارەسە کرد!؟
ئەم ئاراستەیە بنەماخوازییەکی تیۆری و فیکرییشی نییە تیۆریزە و فۆڕمەڵەی خۆی پێبکات بۆ ئاییندە، بەرمەبنای دوو ئاکت و جووڵە کاردەکەن، یەکەمیان دژایەتی و کاردانەوەیە بەرامبەر دەسەڵاتی سیاسی فیدراڵی هەرێم، کە پەرچەکردار و حەماسەتە بۆ هەڵبژاردن و گەیشتن بە چەورایی نەوت و بەرژەوەندیی حزبیی، دوەمیان شوێنپێکەوتنی ژاوەژاوی سیاسی و تائیفی و مەزهەبییە «ظواهر الصوتي و الطائفي» کە دەوڵەتی مەزهەبی ویلایەتی فەقیهی میحوەر دروستی کردووە وەک هەیەجان بۆ برسیکردن و نابووتکردنی کورد، کە ناشیرینترین جووڵەی ئەم تایپەی دەوڵەتی تازە و مۆدێرنی عێراقە.
هەر ئەو ئاراستەیە دواجار دەرگیر دەبێت لەگەڵ دەوڵەتێکدا کە لە بنەمادا وەک پرەنسیپ هەڵوەشاوە و سیادە و ژێرخانیشی نییە و پلوڕالیزم و فرەیی سیاسی و حزبیش رەتدەکاتەوە و حەفتا ملیارد دۆلار قەرزارە و یەکێک نییە بڵێ ئەی عێراق بۆ بەو دەردە چوو؟ کامەیە ئەزموونی سەرکەوتووی دەستەیەکی سیاسی و یەک گوندی عێراق تاوەکو قوربانی بۆ بدرێت و موجازەفەی پێوە بکەن.
ئینجا عێراقێک یەک خەیاڵدانی هەیە ئەویش یەکڕەنگکردن و یەکمەزهەبیی و بە نەجەفکردنی کۆی عێراق و تاکەکانیەتی، دیوێکی تری ئەو ریسکەش بە قەوارەی هەرێم، ئەگەرچی کارتی فشارە و جووڵەیەکی ئێرانیی و فشاری سیاسییە ئەوەیە، شیعه‌كانیش مەرکەزیەتیان نەماوە و قاژبوون، یه‌ك ئیمام و به‌ره‌باب و هێز نین، ئه‌م شیعانه وه‌ك مه‌زهه‌ب و هێڵی ئیشكردنی ستراتیژیی سیاسی و رێكخراوه‌یی نەماون، گیانیان بەو دیسپلینەی حیزبوڵڵای لوبنان و فەیلەقی قودسن و تێكه‌ڵه‌یه‌كن له بیری شیعه‌گه‌رێتی و خۆشویستن بۆ ئال و به‌یتی ئیمام و فاتیمه و زه‌هرا و نه‌ته‌وه‌په‌رستی و دیدی ئایینی و بەرژەوەندخوازییەکی پەتی، ئەم کارە بۆ ئەوەیە شکۆی ئەو یەکڕیزیی و خیلافاتە سیاسی فیکرییە، بە پەرتکردنی کورد و هەرێم قەرەبوو بکەنەوە، دەی ئەمە سپاردنی گوندێکیشی چۆن بۆ دەکرێتە قوربانی نەک شارێکی زیندووی وەک سلێمانی یان هەولێر.
ليست هناك تعليقات
إرسال تعليق