ئیدارەی سلێمانی و بەرپرسیارێتی بافڵ تاڵەبانی

 عوسمان گوڵپی

-

لە ڕاستیدا ئێستا لە هەموو کات زیاتر حکومەتی هەرێمی کوردستان دوو ئیدارەیە و ئەم دوو ئیدارەییەش بە ڕوونی لە ڕووی دارایی و ئیداری و سەربازیەوە بوونی هەیە و هیچ کەس ناتوانێ نکۆڵی لێ بکات

ئەگەرچی ئیدارەی سلێمانی چەندین ساڵە لەبەردەم ململانێیەکی ئێسقان شکێندایە بۆ یەکیەتی کە بڕیاربەدەستی ئەم ناوچەیە، بەڵام نە ململانێکان و نە سندوقەکانی دەنگدانیش نەیانتوانی ئەم ئیدارەیە لە یەکیەتی بسەننەوە، هەر بۆیە یەکیەتی بە بڕیاردەری تەواوی ئیدارەی سلێمانی دادەنرێت و تەواوی مەلەفی ئەمنی و ئابووری و سیاسی بەدەست یەکیەتی نیشتیمانیەوە یەو تەنها لە ڕووی ئیداریەوە چەند پۆستێکی بێ دەسەڵات لای گۆڕان و کۆمەڵ ویەکگرتووە، کە هیچ یەك لەو کەسانەی لەو پۆستانەدان هێندەی کادیرێکی یەکیەتی دەسەڵاتیان لە چوار چێوە ئیداریەکەیدا نیە

یەکیەتی نەك لەگەڵ هێزە سیاسیەکانیتر بەڵکو لە نێوخۆشیدا ململانێی جدی هەبوە، تا دواجار بڕیاری یەکەمی یەکیەتی کەوتۆتەوە لای بافڵ تاڵەبانی، ئەمەش پێماندەڵێت کە بافڵ تاڵەبانی بەرپرسی یەکەمی ئیدارەی سلێمانیە بە کرداری، بەرپرسێك کە دەتوانێت هەر بڕیارێکی بوێت بیدات و هەرچی بوێت بیکات، نەك لە ڕووە حیزبیەکەوە بەڵکو لە ڕووی ئیداریشەوە هەر ئەو بڕیاردەری یەکەمە، کاتێك بڕیاردەری یەکەمە واتە بەرپرسیاری یەکەمیشە، لەوەشدا بەرپرسیارێتیەکەی زیاتر دەبێت کە کەسی یەکەمی یەکێتی لە حکومەتی هەرێمدا برایەتی و جێگری سەرۆکی حکومەتە، کە دەکرێت بوترێت سەرۆکی حکومەتی ئیدارەی سلێمانیە.

یەکیەتی و خەڵك

لە دواین هەڵبژاردنی عێراقدا کە ژمارەی ئەوکەسانەی مافی دەنگدانیان هەبووە لە پارێزگای سلێمانی ١٤٢٥٧٠٥ یەك ملیۆن و دووسەدوپەنجاوحەوت هەزار و حەودسەد و پێنج کەس بووە، ئەمە بۆ تەواوی پارێزگای سلێمانی و دەورووبەری بە هەردوو ئیدارەکەو پارێزگای هەڵەبجەشەوە.

لەو ژمارە زۆرە دەنگدەرەی کە هەیە حیزبی حاکم کە یەکیەتی نیشتمانیە نزیکەی ١١٦٠٠٠ سەدوشانزەهەزار دەنگی هێناوە، ئەمەش دەکاتە نزیکەی ٪١١ دەنگی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەبووە لە پارێزگای سلێمانی، لێرەدا پرسیارە جدیەکە ئەوە ئایا یەکیەتی دەتوانێت بە ڕێژەی ٪١١ ی دەنگی هاوڵاتیان بەردەوامی بە دەسەڵاتی خۆی بدات لە ناوچەکە؟ ئەی هیچ کات یەکیەتی لە خۆی پرسیەوە بۆچی ژمارەی بایکۆت لە ٪٦٣یە و تەنها ٪٣٧ چوەتە سەر سندوقی دەنگدان ولەو ڕێژەیەش لە ٪١٧ دەنگی سوتاو تەنها ٪٢٠ دەنگی دروست هەیە بە هەموو حیزبە سیاسیەکانەوە؟ ئایا ئەمە مەترسی جدی نیەو پێویستی بە دەستنیشانکردنی گرفت و چارەسەر نیە؟

لە ئێستادا وێڕای بەرزی نرخی نەوت و زۆری داهاتی نێوخۆیی لە خاڵە سنوریەکانەوە بیگرە تا باج و ڕسومات، کەچی دۆخی هەرێم بە گشتی و دۆخی سلێمانی بەتایبەتی لەوپەڕی خراپیدایە، بە جۆرێك کە نیگەرانی و ناڕەزایی تەواوی توێژەکانی گرتۆتەوەو زۆربەی سێکتەرەکانی خزمەتکردن وەك پێویست نین بەهۆی خراپی لە دابەشکردنی مووچەو گەندەڵی و دیار نەمانی داهات و نەبوونی پێداویستی پێویستەوە، کە ئەمە بۆ تەواوی هەرێمیش دروستە، خاوی لە دابەشکردنی مووچەی خانەنشینان و وەستانیان لەبەردەم بانکەکانداو گەڕانەوەیان بۆ ماڵەوە بە گیرفانی خاڵی پێی وتین کەرتی گشتی بەتەواوی شکستی خواردوە لە هەرێمی كوردستان و بەرپرسیارێتیش لە ئەستۆی ئەوانەیە ئیدارەی ئەم سیستمە دەدەن، چونکە ناکرێت هێزی سیاسی هەموو بڕیارێکی سیاسی و ئیداری و حکومی و ئابووری لابێت و هەرچۆنی ویست وا بڕیار بدات کەچی لەبەردەم مووچەی خانەنشین و مامۆستاو فەرمانبەراندا لەبەردەم بەرپرسیارێتیدا نەبێت، بەتایبەت لە هەرێمی کوردستان کە دامەزراوەکان لاوازترن لە حیزبەکان و بڕیاری کۆتایی هەر پرسێك هەردوو هێزی حاکم دەیدات، پارتی بۆ ئیدارەی خۆی و یەکیەتی بۆ ئیدارەی سلێمانی،

لە کۆتایدا هیوادارم بەرپرسان و بڕیار بەدەستان باش لە بێدەنگی خەڵك حاڵی ببن و خوێندنەوەی جدی بۆ بکەن، چونکە خەڵك باوەڕی بەخەباتی مەدەنی لاواز بووە و توڕەیی لە ناخیدا پەنگی خواردۆتەوە، بەجۆرێك کە دەکرێت لە هەردۆخێکدا بتەقێتەوە و ناڕەزایی فراوان دروست بکات، ناڕەزاییەك کە نەهێزەکان بتوانن کۆنترۆڵی بکەن و نە بڕیارەکانیش کاریگەریان هەبێ لەسەر توڕەیی خەڵك، بۆشاییەکی گەورە لە نێوان خەلک و دەسەڵاتدا دروست بووە و ڕۆژ بە ڕۆژ فراوانتر دەبێت، چونکە دواجار ئەوەی هەیە ئیدارەیەکی خراپی پڕلە گەندەڵی و بەرژەوەندیخوازانەیە، ئیدارەدانێك کە هیچ کات نەیتوانیوە لە ئاست چاوەڕوانی خەڵکا بێت و ڕۆژ بە ڕۆژ توڕەیی خەڵك زیاتر دەکات.

چونکە ناکرێت تەواوی خێرو بێری ئەم هەرێمە بچێتە گیرفانی ژمارەیەکەوە و خەڵک بە گشتی ببێتە تەماشاکاری ژیانی ئەوان و خۆشگوزەرانیان، ئەوە ٣٠ ساڵە خەڵك هەر چاوەڕێی بەڵێن و قسەکانە ببێتە کردار، کەچی نەك قسەکان نابنە کردار بەڵکوو ڕۆژ بە ڕۆژ لە بوونە کردار دوور دەکەونەوە و باشکردنی ژیانی خەڵك و ئیدارەدانی باش دەبێتە خەون و خەیاڵ، دواجار بەرپرسیاری یەکەمی ئێستای هەر ئیدارەیەك ئەوانەن کە ئێستا بڕیاری ئیدارەکەیان بەدەستە.

بڕیار بەدەستەکانیش دەبێت زۆر وریایانە مامەڵە بکەن و ڕێگاکانی مانەوەیەکی تەندروست هەڵبژێرن کە باشکردنی ژیانی خەڵک و خزمەتکردن و کۆتایی هێنانە بە گەندەڵی و پیسخۆری، دەبێت قەرەبووی کەمکردنی دەنگ و نیگەرانی خەڵك بە خزمەتکردن بکەنەوە، چونکە هەر ئەوە تاکە ڕێگەی مانەوەیەکی تەندروستە نەك ژمارەی هێزەکان.

چونکە حیزبی سیاسی و حکومڕانی خراپ هەر ئەوەندەیە گڵۆڵەی کەوتە لێژی، ئیدی هیچ شتێك نایوەستێنێ، نە هێزی ئەمنی و نە پشتیوانی دەرەکی و نە بەڵێن، بۆیە بەرلەوەی کار لە کار بترازێ پێویستە بە خۆداچوونەوەیەکی جدی بکرێت و ئەم دەسەڵاتە لە بری ئەوەی لە خزمەت ژمارەیەك بەرژەوەندیخوازدا بێت، پێویستە ببێتە خزمەتکاری خەڵك، دواجار مانەوە بۆ ئەو هێزانەیە کە سەروەتەکەیان خۆشەویستی و متمانەی خەڵكە.